Menntamál - 01.06.1955, Síða 54

116
MENNTAMÁL
eða „standards“ um byggingu og gerð tækja, svo að hljóð-
ritað efni á segulbandi sé flytjanlegt af öðrum tækjum,
hvar sem er. Þannig eru viðurkenndir eftirtaldir hraðar:
15 þuml. á sek. fyrir vandaðar tónlistarupptökur og
útvarp.
71/2 þuml. á sek. fyrir útvarpsnotkun, tónlist og almenna
notkun. 3% þuml. á sek. fyrir almenna notkun, tal og tón-
list.
Flest þau almenn tæki, sem nú er völ á, hafa tvo hraða,
714 og 3% þumlunga á sek. Geta menn því valið
milli. Efni — segulband — sparast að helmingi, ef tekið
er upp á minni hraðanum, en tóngæði verða lakari. Þetta
er rétt að skýra nánar. Hljóð og hljómar eru — eðlisfræði-
lega skoðað — sveiflur af mismunandi tíðni. Heyrn vor,
eyrað, skynjar hljóðsveiflur að tíðni um 20 til 16.000
sveiflur á sek. Mannsröddin er almennt talin taka yfir
frá um það bil 80—1200 sveiflur. Píanó hefur frá 27—3480
og mið-C er 256 sveiflur. Hljóðritun er „skrift“ á þessum
sveiflum, hverri einstakri, á yfirborð efpis þess, er hreyf-
ist fram hjá „pennanum“ á hverjum tíma. Ef hraðinn er
7y% þuml. á sek. og tónhæðin mið-C, eru 256 sveiflur
skráðar á þennan 7Va þuml. bút. Ef bandhraðinn væri
3%, yrði „skrift“ sama tóns helmingi þéttari.
Athugum eina línu á þessu blaði. Þar eru að jafnaði
10 orð. Ef sett væru 20 orð í þessa línu, yrði letrið smátt
og ógreinilegt til lestrar. Svipuð hlutföll gilda um yfir-
borðshraða hljóðritunarefnis með tilliti til tóngæða.
Auk þess er áríðandi, að hraði sé réttur, jafn og stöðug-
ur. Því aðeins skrifast og skilast réttur sveiflufjöldi á
sekúndu hverri.
Annað atriði í samræmingu segulbandstækja er af-
staða „spora“ (tracks), þegar um tvísporatæki er að
ræða, eins og nú er algengast. Þar er átt við, að aðeins
er notaður helmingur af breidd eða yfirborði bandsins til
upptöku eða flutnings hverju sinni. Sé síðan segulbands-