Menntamál - 01.06.1955, Qupperneq 84

146
MENNTAMÁL
Við eigum þess ekki kost að fylgja landkönnuðum á
hættuferðum þeirra um frumskóga og íshaf, klífa með
fjallagörpum hæstu risatinda jarðarinnar eða kafa með
öðrum niður í regindýpi hafsins. En þessir ævintýragarp-
ar hafa að .jafnaði með sér kvikmyndatæki, lítil og hand-
hæg, svo að þeir, sem heima sitja á sama stað, geti síðar
notið þess í næði og ró að horfa á afrek þeirra. Og fæst
okkar munu eiga þess kost að rýna út í stjörnum stráð-
an geiminn gegnum stjörnusjána miklu á Palomarfjalli,
ganga um í nýtízku stálsmiðju og sjá, hvernig bræddu
járni er breytt í gljáfáða bifreið með ævintýralegum hraða,
eða sjá í smásjá starfsemi blóðkornanna í okkar eigin
líkama. En þetta allt og margt fleira jafnfurðulegt getum
við séð á kvikmyndum eins greinilega og við horfðum á það
eigin augum.
Það er ævintýri líkast, hvílíkar vinsældir og gengi
kvikmyndir hafa hlotið, og áhrif þeirra á skoðanir manna
og líferni munu vera drjúgum meiri en þeir gera sér al-
mennt ljóst. Á þessu eru eflaust margar skýringar til og
ýmsar ástæður, en hér verður vikið að einni aðeins, enda
mun hún mega sín mikils. Hún er sú, að miklum meiri
hluta mannfólksins er svo farið, að þau áhrif, sem augað
nemur frá umheiminum, mótast greiðar og fastar í vit-
undina en hin, sem berast á vegum annarra skynfæra, og
þá einkum heyrnarinnar. Sjónminni er með öðrum orðum
miklu næmara og varanlegra en heyrnarminni.
Á fyrstu árum kvikmyndanna voru þær því nær ein-
göngu notaðar til að svala skemmtanaþorsta manna. En
gildi þeirra til fræðslu og áróðurs duldist ekki lengi. Eftir
byltinguna í Rússlandi var tekið að nota kvikmyndir af
kappi og með miklum árangri til hvors tveggja. Talið er,
að fátt hafi orðið Hitler og fylgjendum hans í Þýzkalandi
áhrifaríkara tæki við sefjun múgsins en kvikmyndir. Og
í Bandaríkjunum var það ekki vonum seinna, að iðju-
höldar og kaupsýslujöfrar sæju í hendi sér, að kvikmyndir