Menntamál - 01.06.1955, Blaðsíða 85

MENNTAMÁL
147
eru hið áhrifaríkasta auglýsingatæki, sem til er. Og að
lokum tók forvígismönnum í menntamálum að skiljast,
að kvikmyndir eru í ýmsum greinum jafnvel bókum betri
sem fræðslutæki. Og nú færist óðum í það horf í flestum
menningarlöndum, að kvikmyndir eru taldar ómissandi
tæki í starfi skólanna og annarra menningarstofnana.
Fjarri fer því þó að vísu, að kvikmyndirnar séu slíkt
undratæki, sem Tómas gamli Edison hugði, er hann spáði
því í barnslegri trú sinni á véltæknina, að þær myndu
með tímanum útrýma kennslubókum í öllum skólum, neð-
an frá barnaskóla og upp úr. Kostir kvikmyndar sem
kennslutækis eru að vísu margir, en hún hefur líka einn
alvarlegan galla. Og hann er sá, að það er mikill vandi að
gera góða kennslumynd, og það kostar mikið fé, en aftur
á móti er mjög auðvelt að búa til lélega kvikmynd og það
getur verið fremur ódýrt.
Það er ánægjulegt, að þjóðum heimsins hefur tekizt
að vera sammála um gerð kvikmyndaræmunnar, svo að
hægt er að sýna þær allar, hvar í heimi sem er, tækj-
anna vegna, og það án þess að stórdeilur og heitingar yrðu
af. — Allar filmur, sem notaðar eru í venjulegum kvik-
myndahúsum, jafnt í Washington og Moskvu, eru 35 mm
breiðar, þær filmur, sem ætlaðar eru skólum og smærri
samkomuhúsum 16 mm, og loks er þriðja gerðin, 8 mm,
sem meira og meira er höfð til heimilisnota. Að þessu leyti
er filman alþjóðaeign líkt og t. d. talnakerfið.
Hér verður aðeins rætt um 16 mm filmur, því að aðrar
eru ekki notaðar í skólum, svo að heitið geti. Um tvær gerð-
ir er að ræða, tónfilmur og þöglar. Hinar þöglu eru með
gataröð við báða jaðra, en tónfilman er götuð við aðeins
annan jaðar, við hinn er tónröndin. í sýnivél, sem hefur
grip fyrir tvöfálda gataröð, má ekki sýna tónfilmur, því
að gripið klórar og tætir tónröndina, svo að hún verður
ónýt. Þá geta þær einnig, bæði tónfilman og hin þögla,
verið ýmist með litum eða litlausar. Þegar kvikmyndað er