Menntamál - 01.12.1955, Side 33

MENNTAMÁL
215
dulizt. Þeim, er leysir verkið af hendi, dylst því ekki heldur
gildi sjálfs sín. Kröfur verks og uppeldis haldast í hendur.
Sá veruleiki, er við kynnumst í hversdagslegu lífi, er
ekki undirbúin vísindalega né uppeldisfræðilega, og í
slíkum veruleika gerist mannlegt líf. Þó að markvíst upp-
eldi krefjist skipulags og undirbúnings, kennslugagna og
tækja, þurfa nemendur þó að eiga kost á að kynnast við-
fangsefnum, sem hafa ekki verið búin þeim í hendur með
neins konar uppeldisfræðilegri forvinnu, en slík verkefni
eru líkleg til að gera nemandann sjálfstæðan, ábyrgan og
myndugan í verki.
Uppeldi til lotningar.
Uppeldi til lotningar skipa ég síðasta og æðsta sætið með
hinum almennu uppeldislegu grundvallarreglum, og það
er hlutverk þess að gera öll æðri verðmæti að lifandi veru-
leika í sál unglingsins.
Sú gagntæka kennd, sem við köllum lotningu, er kunn
öllum, sem haldið hafa heilli tilfinningu fyrir æðri verð-
mætum. Hún kviknar og þróast við kynni af því, sem er
meira máttar eða fullkomið.
Barnið finnur gerla og af eðlilegum ástæðum til máttar
og ofureflis annarra og er því eðlilegt að kenna lotning-
ar. Ungbarninu er náttúrlegt að gæða heim sinn skyn-
rænu og táknrænu lífi, og það stuðlar líka að því, að hið
máttuga orkar á barnið með sérstökum töfrum. Þó að
barnið eldist, rekur það sig æ ofan í æ á eigin veikleika,
og getur það stuðlað að því, að ýmsir hlutir, einstaklingar
og aðstæður veki lotningu þess. Með vaxandi raunsæi tek-
ur barnið að hugleiða og greina umhverfisáhrifin, en eklci
aðeins að lifa þau, og verður því þá lotningin ótamari.
Þetta gerist á tíma hinnar svokölluðu einföldu raunhyggju,
þ. e. a. s. á 7. til 9. ári eða þar um bil. En þetta á þó í enn rík-
ara mæli við tíma hinnar svokölluðu rýnandi raunhyggju, er