Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1920, Blaðsíða 59

iðunn ] Svikamylla dýrtíðarinnar. 297
markið nú jafngildir c. 12 aurum, en fyrir stríðið c.
90 aurum.
Hver er nú undirrótin undir þessu verðfalli pen-
inganna, önnur en verðhækkunin? Ilver er dýpsta
orsök þess, að dýrtíðin verður að þeirri svikamyllu,
sem malar alt verðmæti mélinu smærra og gerir alt
svo að segja að engu? Hér hljóta að vera einhvers
konar svik á ferðum og það meira að segja sviksemi
í stórum stíl. Enginn áfellist hæfilegt og sanngjarnt
álag, enda kæmi það ekki neinum sérstaklega í koll.
fað sést bezt á þvi, að ef allir hækkuðu verðið á
vöru sinni eftir sama mælikvarða, þá sæti alt í raun
rétlri við sama. Verðmæti og verðlag liéldust þá í
hendur. En nú er verðmæti peninganna altaf að
minka og vöruverðið að hækka. Hverju sætir það?
Til eru í hverju þjóðfélagi sviksamir menn og
ágengir, og það eru í raun réttri þeir, sem snúa svika-
myllu dýrtíðarinnar, á öðru leitinu liinir svonefndu
dýrtíðarburgeisar, er setja óhæfilega hátt verð á
vöru sína, þótt hún sé bæði lílil og léleg, en á hinu
leilinu svonefndir bolsjevíkar, er svíkja á vinnu
sinni og vilja hafa sem mest kaup fyrir sem minsta
og lélegasta vinnu. Dýrtíðar-burgeisinn og bolsjevík-
inn eru því í raun réttri bræður, þótt þeir hati hvern
annan og fyrirlíli, því að annar svíkur á vöru sinni,
en hinn á vinnu sinni, og það er því þeim, sem hin
óeðlilega og skaðlega verðhækkun er að kenna, —
það eru þeir, sem víðsvegar um heim snúa svika-
rnyllu dýrtíðarinnar.
Hverjar verða nú afleiðingar dýrlíðarinnar, ef hún
fær að ná hámarki sínu? Því að sýnilegt er, að
gjaldþol manna er ekki ótakmarkað og menn geta
ekki selt upp endalaust, nerna eitthvað fari úr lagi í
þjóðfélaginu. En þá er það líka rneira en lítið, sem
farið getur úr lagi. Heilar stéttir manna geta orðið
að gjaldþrota öreigum.