Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1920, Blaðsíða 57

ÍÐUNN1
Svipall: Svikamylla dýrtiðarinnar.
295
in eftir vörunum. En þá hugsuðu framleiðendur og
•vöruflytjendur sér fyrst til hreyfings að nota nú tæki-
færið og smyija duglega á vöru sína og vöruflutn-
inga. Og þetta gátu þeir, þvi að framleiðslan mink-
aði, eri eftirspurnin óx í sífellu. Einkum létu skipa-
^igendur að sér lcveða með því að hækka skipaleig-
ur sínar alveg óskaplega. Þeir gátu haft sér það til
afsökunar, að höfin væru orðin ótrygg og að þar af
leiðandi hækkuðu bæði vátryggingar og mannahald,
en a!t þurfti að sækja til annara landa og jafnvel
annara heimsálfa. Nú þegar skipaleigur liækkuðu,
hækkuðu og farmgjöldin og svo hvað af öðru.
Fyrst komu sjómennirnir og vildu, sem eðlilegt var,
fá bæði aukaborgun og aukatryggingu fyrir að hætla
líti sínu og limum. Svo komu kaupmennirnir, bæði
stórsalar og smásalar, og vildu líka hafa nokkuð,
og það ekki alt af lítið; fyrir snúð sinn, þótt þeir
sælu á þurru landi og lítil væri áhættan. Loks komu
aðrir borgarar, verkamenn og bændur, allir sem eitt-
hvað gátu selt eða framleitt, og hækkuðu einnig
vörur sínar og þá auðvilað ríflega. Því að allir vilja
lifa og meira að segja lifa vel, ef þess er kostur,
og helzt hafa ofurlítinn afgang.
En með þessu er kapphlaupið hafið og svikamyll-
an komin á stað. Og nú djöflast hver og hamast,
sem bezt liann getur, við að snúa þessari svika-
myllu, sjáandi ekki það, að hún getur malað sjálfa
þá og alla aðra i kaf, áður en kapplilaupi þessu
um verðhækkunina lýkur. En að verðhækkunin sjálf
sé hreinasta svikamylla, það hljóta menn að sjá
undir eins og þeir athuga, hvers eðlis hún er og
hvað hún heíir i för með sér.
t’egar menn hækka verðið á einhverju því, sem
þeir hafa á boðstólum, þá athuga þeir ekki, að þeir
-eru að ýta undir aðra að gera slíkt hið sama, svo
að þeir fá í raun og veru verðhækkun sína marg-