Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1920, Blaðsíða 70

308
Ritsjá.
[ IÐUNN
smámsaman í hendur Dana. Pó að höf. fari i yfirliti pessu,
eins o« eðlilegt er, fljótt yfir sögu, mun flest pað tilgreint,
er nokkru máli skiftir. í niðurlagi innganusins greinir frá
því, hversu útlendar vörur hækkuðu í verði hér á landi
eftir því sem leið á 16. öldina, en innlendur varningur stóð
i stað, og því til sönnunar tilgreinir höf. nokkur dæmi úr
kaupsetningu Magnúsar prúða frá árunum 1586—88 og eldri
kaupsetningum frá 1530—40. Hefði því farið vei á, að höf.
hefði til samanburðar gert stutta grein fyrir verði á helztu
nauðsynjavörum í nágrannalöndunum á þessu sama tima-
bili, svo að lesendurnir hefðu getað gengið úr skugga um,
af hverjum rótum hækkun erlendrar vöru á íslandi væri
runnin.
Þá tekur við fyrsti þáttur bókarinnar, Verzlunarútgerðin,
í 9 köflum frá 67.—258. bls. Hefir höf. ylir höfuð tekist
frásögnin einkar vel og varpar hann allvíða nýju ljósi á
ýms atriði, sem mönnum hafa hingað til verið iítt kunn
eða ókunn með öllu. Meðal kafla þeirra, er hafa einkar
margt nýtt til brunns að bera, má nefna IV. kaflann um
umdæmaverzlunina og einkum sendiför Gottrups lögmanns
og árangur hennar, sem veldur að nokkru leyti straum-
livörfum í sögu verzlunareinokunarinnar. Dalítið óvið-
kunnanlegt teljum vér nafnið »lelag lausakaupmannan á
»Det Islandsk-Fennmarkske Kompagni«, sakir hinnar nú-
verandi merkingar í þessu orði; enda heflr höf. sjálfur
tekið eftir því, sbr. athgs. 2, 178. bls.
Vér hefðum óskað, að höf. hefði verið fjölorðari um
hina stórmerku starfsemi nefndar þeirrar, er skipuð var
16. lebr. 1785 og átti meðal annars að koma fram með
tillöuur um bætur og breytingar á íslenzku verzluninni.
Á 655—658. bls. heflr höf. raunar gert grein fyrir niður-
stöðu þeirri í verzlunarmáiinu, sem nefndin komst að. En
hitt er engu síður sögulega merkilegt, að sjá hversu hinar
nýju viðskifta- og verzlunarskoðanir Quesnay’s og Adam
Smith’s gægjast fram hjá sumum nefndarmönnum, en liafa
ekki bolmagn til þess að yfirbuga hinar eldri og úreltu
viðskiftaskoðanir »merkantilista«, er meiri hluti nefnd-
arinnar var fylgjandi. Að minsta kosti hefði ritari nefnd-
arinnar átt skilið, að nokkrum orðum hefði verið vikið að
honum og sérstöðu hans.