Kirkjuritið - 01.12.1972, Page 88

Kirkjuritið - 01.12.1972, Page 88
framan voru hornin lögð út af eins og nú tíðkast á jökkum og frökkum. Stundum var kraginn uppstandandi að aftan, en stundum var hann lagð- ur niður og þá mjög breiður, til skrauts. Hin þýzka hempa náði niður á ökla og af því er nafn hennar, „Talar", dregið (talus = ökli). Erm- arnar voru venjulega mjög efnismikl- ar, vídd þeirra gat orðið allt að einn metri. Stundum voru þœr með rauf frá handarkrika og fram úr, svo að prestur gœti smeygt hendinni úr þeim, ef þœr hindruðu störf hans. Efni þeirra var venjulega slétt ullar- efni, en gat verið damask eða brók- aði. Hér var hempan hneppt upp t háls og slétt að framan, en rykkt fyrir neðan herðalista að aftan. Hálsmál hennar var venjulega bryddað eða með kraga líkt og nú er á skyrtum. Aður notuðu hina dönsku hempu varla aðrir en þeir, sem hlotið höfðu menntun í Danmörku, en þegar klœð- skerar tóku við hempusaumi, héldu þeir sig við hið danska snið. Hin danska hempa hefur ekki herðalista, heldur fellingarstakk efst í miðju baksins til að fá nœga — og oft of mikla — vídd í bakið. Auk þess hefur hún vœngi að framan með stífum kanti, sem rís upp fyrir aftan hnakkann og myndar þar uppstand- andi kraga. Þetta snið mun fram komið á 18. öld. Óljóst er um tildrög þess, en líklegt er, að það sé runnið frá mönnum, sem ekki gerðu ráð fyrir messuklœðum. Þessi danska hempa er svipmikil flík og ekki ó- lagleg. En hún hefur þá ókosti, að hún er þung og erfið og fer afar illa undir messuklœðum. [ rauninm er hún alls óhœf undir þeim. Hemp- an varð ekki sérstök fyrir presta fyrr en aðrir aflögðu hana. Pípukragi sa eða „mylluhljól", sem fylgir hinni dönsku hempu, var um siðaskipÞ prjál aðalsmanna, hirðmanna °9 embœttismanna á Englandi og Nið- urlöndum. Prestar á Norður-Þýzka- landi munu fyrstir presta hafa tekið hann upp á þeim tímum, þegar þe,r fundu sig fremur embœttismenn rík- isins en þjóna kirkjunnar. Einnig þeir fara mjög illa við messuskrúða. Krag- ar þessir urðu ekki algengir hér a landi fyrr en milli 1920 og 30. Áður tíðkuðust svonefndir „spað- ar". Þeir eru leyfar af hvítum háls- klúti, sem hnýttur var að framan- Spaðar þessir eru víða notaðir °9 ekki aðeins af prestum. Lútherskir prestar nota þá, nema Danir °9 Norðmenn, einnig sumir anglikanar< presbyterar, reformertir, sumir rom- versk kaþólskir og rabbíar. Auk þesS nota þá kanadiskir lögmenn °9 starfsmenn þeirra, enskir kórdreng1 og fleiri. Áður en hempan kom til, var ann- að fat stundum notað undir messU klœðum. Það kallaðist messufata stakkur eða skrýðingarkufl. Fat þettcl heyrði ekki skrúðanum til, en notað í stað ytri klœða prests, ^ þess að skrúðinn óhreinkaðist ekki þeim. Hvorki var messufatastakkur , hempa talin messuklœði °g Þv, voru þessar flíkur ekki vígðar heldur fylgdu þeim sérstakar bcenl Eftirtalin klœði eru hin eigin'e^ messuklœði. 374

x

Kirkjuritið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Kirkjuritið
https://timarit.is/publication/443

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.