Kirkjuritið - 01.12.1972, Blaðsíða 93

dandlín
dandlín (manipulum, fanon, sudar-
IUrn) var upphaflega sveitadúkur,
Sem borinn var í vinstri hendi. Einu
h°rni hans var vafið um baugfingur,
Sv° að hann félli ekki úr hendi. Um
8°0 breyttist dúkur þessi á Frakk-
landi i skrautklœði, sem borið var
a_ vinstri úlnlið, og er svo enn í
r°mversku kirkjunni. Handlíns er
yrst getið á Egyptalandi í byrjun
a- aldar og var þar embœttistákn
iákna. f Róm er þess fyrst getið
a ó. öld. Það hélzt sem sveitadúkur
ram á 12. öld bœði í Róm og á
|,n9Íandi. Hér á landi þekktist hand-
'n 1 upphaflegri mynd fram á síðari
I 'uta 19. aldar. Þó var hið skraut-
e9a handlín einnig þekkt hér fyrir
s'ðaskipti eins og fornar biskupa-
^Vndir bera með sér. Þetta klœði
aru djáknar, prestar og biskupar.
Olrn handlin segja messuskýringar:
j,n því heitir handlín, að það var
'ndúkur í fyrnd að þerra tár eða
SVeita, en bœnatár og erfiðissveiti
9°ðra manna er í þessa heims lífi."
essi ^œn fylgir handlíni: ,,Drottinn,
r’ner nað til að þola táraskúrir
9 sorgar, svo að eg megi með
P e®i meðtaka endurgjald erfiðisins.
ynr Drottin vorn--------
þau klœði, sem nú hafa verið
ralin
, . ' eru messuklœði prests, Auk
br- voru kiœði fyrir djákna og
tal' U^Q ver®a nu nokkur þeirra
nn.
^'matika
Un^0-^^0 er rómverskt fat, sem kom
P líklega á 2. öld og var heldri-
manna búningur, er nefndist colobi-
um. Dalmatikan var síð með löngum
víðum ermum og prýdd samhliða
borðum í bak og fyrir. [ fyrstu var
dalmatikan jafnan hvít með rauðum
borðum, en þegar fyrirmœli um litur-
giska liti komu fram á 12. öld, var
ákveðið, að dalmatika skyldi vera
úr sama efni og í sama lit og hök-
ullinn. Síðar var klœði þetta opnað
á hliðunum og ermar þess styttar,
en nú er gerð þess aftur að fœrast
í eldra horf.
Þetta fat var einkennisbúningur
djákna. Einnig klœðast biskupar því
undir hökli, er þeir messa. Dalma-
tika var mjög algeng hér á landi
fyrir siðaskipti.
Subtíll
Subtíll var einkennisfat subdjákna.
Það var í fyrstu mjög einföld flík,
skósíð með síðum ermum. Síðar
breyttist það í sama snið og dalma-
tíka og varð sem nœst eins. Mis-
munurinn kom aðeins fram í einfald-
ari borðalagningu.
Aðrir starfsmenn messunnar, les-
arar, Ijósberar, dyraverðir og söng-
menn, klœddust svörtum sloppi, skó-
síðum og yfir hann fyrrnefndri roch-
ettu, stuttslopp, hvítum af ýmsum
gerðum.
Kórkápa
Kórkápa (cappa pluviale) kom fram
á 9. og 10. öld. Hún á fyrirmynd
sína í skikkju, sem munkar notuðu
við tíðasöng og skrúðgöngur. Kór-
kápan er sniðin í hálfhring og opin
að framan, en tengd saman með
krók og keðju eða skrautlegri spennu
379