Jörð - 01.09.1940, Blaðsíða 39

íslendingar vita, aö ég fer me5
rétt mál og segi ekki ofsögur af
ósómanum. Ef maöur vildi gefa
almenningi hugmynd um Ódáöa-
hraun og safnaði í því skyni
aragrúa af hraunmolum þaðan,
til þess að hafa þá til sýnis, þá
væri það ónýtisverk. Enginn
fengi hugmynd um víðáttu
hraunsins sjálfs fyrir það.
En er það þá máltilfinning
þessara rithöfunda einna sam-
an, sem hefir sýkzt og sljófg-
azt; Ó-nei, það er langt frá því!
í aðsendum greinum blað-
anna eru oft slík ,,toppafköst“
í málleysum og andlegum. fá-
rá'ðlingshætti, að lengra verður
vart komizt. Annars er sjálf-
sagt að geta þess, að ýmsir ís-
lenzkir blaðamenn rita íslenzku
allsæmilega og sumir vel.
En hverju sætir það, að mál-
smekkur nokkurs hluta þjóðar-
mnar er bersýnilega að veikl-
ast og tærast upp ? Ég kann
ekki að svara þeirri spurningu.
b-n þó vil ég geta þess, að ég
hefi nú verið kennari við æðri
°t? lægri skóla i nærfellt 30 ár,
°g hefi ég á þeim tíma kynnzt
aðeins örfáum unglingum, sem
^afa haft nokkur kynni af ísl.
bókmenntum, fornum eða nýj-
um. Lærsveinar minir hafa
b'kindum flestir verið úr kaup-
stoðum, en þó margir úr sveit-
llni> og heíir mér virzt hirðu-
leysi hvorratveggja um bók-
menntir landsins nokkurn veg-
1,111 jafnt. Fornsögurnar hafa
JÖRD
þeir ekki þekkt og yfir bók-
menntir 19. aldar hafa þeir
hlaupið nokkurn veginn þurrum
fótum. Eitt sinn, er ég kenndi
í 6. bekk Menntaskólans, spurði
'ég piltana, hvort þeir kynnu
að nefna nokkur rit eftir Þor-
vald Thoroddsen eða Finn Jóns-
son. Þar var einn piltur í bekkn-
um, sem ég hafði tekið eftir að
hafði þekkingu á íslenzkum
fræðum langt fram yfir félaga
sina. Honum skipaði ég að
þegja. Nú man ég ekki með
vissu, hvort einn eða tveir piltar
kunnu að nefna eitt eða tvö verk
eftir þessa rithöfunda, en hinir
allir sátu klumsa. Sömuleiðis
varö ég þess var, aö nálega eng-
ir lærisveina minna höfðu nein
veruleg kynni af skáldskap 19.
aldar. Þeir höfðu lesið Skóla-
ljóð og látið sér það nægja.
Þetta er nú mín reynsla. En ef
svo vindur fram, ef sú verður
raunin, að þjóðin slítur sig úr
sambandi við bókmenntir sínar,
bæði fornar og nýjar, þá fyrst
skapast andlegur almúgi hér á
landi, slíkur sem er í yfirgnæf-
andi meiri hluta í öllum öðrum
löndum. Þá er ekkert vissara
en að tungan týnist. Og þá hafa
öll andleg afrek íslendinga ver-
ið unnin fyrir gýg.
Ég vil enda þessar hugleið-
ingar með því að skora á alla
menn, sem líta á þetta mál
likt og ég geri, að við stofn-
um félagsskap sem allra fyrst,
til þess að reyna að stemma
181