Jörð - 01.06.1943, Page 4

Trúin á hálfkæringinn
og hálfvelgjuna
KITSTJÓRI þessa tímarits var í æsku stúdent úti i Kaupmanna-
höfn. Gekkst hann þá fyrir stofnun islenzkrar deildar i ný-
mynduðum félagsskap, er nefndist Norræna stúdentasambandið.
Leiddi það til stofnunar islenzkrar Kaupmannahafnardeildar í sam-
bandinu og þróaðist hun prýðilega i nokkur ár. Þegar málefni
þetta var borið fram við menn, var það nýtt og óvænt, og ýmsir
drógu nokkuð við sig undirtektirnar, þeirra, er þó virtust í raun-
inni sammála, en aðrir voru óhræddir við að játa afdráttarlaust
það, er þeim þótti satt vera. Einn var sá, er liinum unga og lítt
reynda flutningsmanni nýmælisins þótti taka beinlínis aðdáanlega
á málunum: Finnur prófessor Jónsson. Að vísu sagði hann fátt
allrafyrst, en fáum dögum síðar, er hann hafði athugað prentuð
plögg málsins, skrifaði hann hinum unga stúdent bréf, þar sem
hann tók m. a. þannig til orða: „Ég er alveg með þessu og skil ei
þær mótbárur, er sumir hafa haldið að mér.“ Þarna var ekki snef-
ill af hinum þurrdrjúga tvískinnungi, er einkennir afstöðu margra
gagnvart nýmælum, sem þeir þó aðhyllast í hjarta sínu — hinna
mörgu, sem ekki eru höfðingjar í lund, þó að þeir eigi kannski
að heita höfðingjar — þeirra mörgu, er ekki treysta sjálfum sér
og sannleikanum svo frjálslega sem skyldi og bera alltaf fyrir sig,
gagnvart hreinskilnu ávarpi, einlivern þurrdrjúgan yfirlætisseming
og hálf svör — eins og til að hafa eitthvert „vað fyrir neðan sig“
þar, sem heil hugsun á að geta ratað beint, eða til þess að þeir
sýnist ekki of auðunnir — rétt eins og það sé minnkun að vera
fljótur að átta sig á sannleikanum og viðurkenna hann afdráttar-
laust. Þeir virðast vera margir, sem eru þannig gerðir, að þeir
hugsi svo að segja aldrei heila, afdráttarlausa (að ekki sé nefnt:
stóra) hugsun (því þátttaka i múgæsingu er allt annars eðlis),
heldur svamla áfram gegnum lifið í sífelldum dræmingi, flæmingi
og hálfkæringi og „halda uppi virðingu sinni“ með stöðugu yfir-
læti, drýgindum og sleggjudómum gagnvart öllu, sem er ungt og
einlægt.
Ástæðan til þessara hugleiðinga er sú, að JÖRÐ er skýrt svo frá,
að ýmsir beri það i munn sér, í tilefni af greininni „Bandaríkin og
vér“ i síðasta hefti, að Bandarikjamenn hafi stungið JÖRÐ i vasa
sinn — og þá sennilega jafnframt einhverju öðru í vasann á rit-
stjóranum í staðinn! Það kemur oss ekki á óvart, að mörgum þyki
vissast, til að byrja með, að taka hugmyndunum, sem fluttar eru
98 jökð