Prestafélagsritið - 01.01.1923, Page 161

156
Erlendar bækur.
Prestafélagsritið.
mentaöa menn og bókavini hérlenda, sem aldrei hafa Iagt út í Sturlungu,
enda hefir lítið verið að því gert, að leiða almenning inn í þann sögulega
helgidóm, fyr en próf. Sigurður Nordal nú fyrir skemstu gaf oss sitt ágæta
rit um Snorra Sturluson. Oss hefir vantað handhægan „inngang", er gæfi
glögt yfirlit yfir meginefnið og gerði mönnum auðveldara fyrir með Iestur
sjálfs höfuðritsins, svo erfitt sem manni getur verið að fóta sig í því mikla
og einatt flókna söguefni, sem Sturlunga hefir að geyma.
I þessu tilliti hefir Paasche riðið á vaðið. Dók hans er slíkur „inn-
gangur" eða Ieiðbeining gegnum völundarhús viðburðanna, sem Sturlunga
skýrir frá með þeirri nákvæmni, sem þeim höfundum einum er gefin, er
sjálfir standa því sem næst öðrum fæti á sjónarsviði söguviðburðanna
með opin augu og eyru, og með hæfileikum til að skýra rétt frá því, er
augað sér og eyrað heyrir. Bók þessi á því erindi til Islendinga, ekki
síður en annara, og væri þess mjög óskandi, að vér ættum samskonar
rit á voru máli. Hér er engan veginn um endursögn að ræða, sízt ein-
göngu. Mikið af efninu er eigin frásögn höfundarins sjálfs, bygð á Sturl-
ungu fyrst og fremst, svo sem gefur að skilja, en jafnframt á ýmsum
heimildum öðrum. Er þar ekki sízt oftlega ausið úr Biskupasögum vor-
um, þessum ágætu — en einatf of lítið notuðu — heimildum að sögu
vorri, er á svo margan hátt geta veitt mönnum skilning á hugsunarhætti
þeirra tíma, eins og hann verður fyrir oss í öðrum ritum, t. d. í Sturl-
ungu. En auk þess hefir höfundurinn safnað að sér margvíslegum fróð-
leik úr fornbréfum, lagabókum, annálum og fornkvæðum, til skýringar
efninu og vafasömum eða forskildum atriðum, sem fyrir manni verða í
sögunni, og með því oftlega brugðið nýju ljósi yfir bæði persónur og
viðburði, yfir hugsunarhátt manna og aldarbraginn í heild sinni.
Höfuðpersóna bókarinnar, sem alt stefnir að og aldrei hverfur lesend-
unum úr sýn, er Snorri sjálfur, án þess þó hins vegar verði sagt, að
hann sé ávalt fremst á sjónarsviðinu. Því að oft er hann látinn fyrirber-
ast í baksýn og þoka fyrir öðrum, er einnig eiga heimtingu á að sjást á
framsviðinu. Svo er um þá Hvamms-Sturlu og aðra sonu hans, einkum
Sighvat, og Sturlu son hans, Gissur Þorvaldsson, Urækju o. fl. En sér-
sfaklega er það þó Guðmundur biskup góði, sem Paasche leiðir fram á
sjónarsviðið. Er það skiljanlegt, svo mikinn þátt sem sá kirkjunnar maður
á í þeim sögulegu viðburðum, er hér gerast á fyrri hluta 13. aldar. Og
ekki sízt vegna þeirrar myndar, sem Paascke hefir í riti sínu dregið upp
af þeim merkilega manni, hefir þeim, er þetta ritar, þótt ástæða til að
benda þeim, er Prestafélagsritið lesa, á þessa bók hins unga, norska
sagnameistara. Því að með meistarahendi er sú mynd gerð, sem hér er
gefin af Guðmundi góða, svo að eg enda efast um, að sannari mynd af
honum hafi í annað sinni verið dregin upp, með jafnréttum hlutföllum
Ijóss og skugga. Prófessor Paasche lýsir Guðmundi biskupi sem fulltrúa
hinnar nýju kirkjustjórnmálastefnu, sem síðan er Eysteinn Erlendsson