Eimreiðin - 01.10.1925, Blaðsíða 41

EimREIÐin
NÝJAR UPPQÖTVANIR
325
Ver'ð eignuð hún. En sumir lærisveinar hans telja ljósvakann
kl geta verið til, og hefur sú skoðun orðið all-almenn nú
^ ustu árin. Aftur á móti hefur amerískur prófessor, Dayton
Miller að nafni, nýlega reynt að finna ljósvakastraum um-
verfis jörðina. Samskonar tilraun var gerð fyrir mörgum ár-
(1887), en bar þá annan árangur en nú kom í ljós. Miller
. >9öi tilraun sína á þessari forsendu: Sé ljósvakinn til, hlýtur
'°rðm að fara í gegnum hann með þeim hraða, sem hún
Ur á braut sinni umhverfis sólu, jafnframt því sem alt sól-
^ r‘ið hreyfist í ákveðnu hlutfalli við aðrar stjörnur. Sé ljós-
lnir til, ætti að mega gera ráð fyrir ljósvakastormi um-
erf's jörðina, þar sem hún þeytist áfram á braut sinni með
sahraða, alveg eins og stormur stendur um loftfar á hraðri
,. ö’ vegna mótstöðunnar. Tilraunina framkvæmdi Miller á
hsonsfjallinu í Kaliforníu, og tókst honum að mæla hraða
°Suakastormsins þarna á fjallinu. Var hraðinn um 10 kíló-
mefrar á sekúndu. Nú er aðeins eftir að gagnrýna og ítreka
^Ssa Wraun Millers prófessors. Standist hún það próf, verður
a að teljast sönnun þess, að ljósvakinn sé til.
, Lengi hafa efnafræðingarnir brotið heilann um það, hvað gerist
raun °9 veru, þegar frumefni mynda ný efnasambönd. Á tveimur
Ustu áratugum hefur rannsóknum á eðli og byggingu frumeind-
aur>a fleygt mikið fram. Mönnum hefur tekist ótrúlega vel að kryfja
mefnin til mergjar og komast að kjarna þeirra. Má svo að orði
eöa, að risin sé upp alveg ný fræðigrein, þar sem eru rann-
nirnar á byggingu og eðli frumeindanna (atómanna). Þessar
^annsóknir hafa leitt í ljós hina furðulegustu hluti, þó að enn
, 1 ekki tekist að hagnýta sér árangur þeirra nema að litlu
V >• En ef menn gætu komist fyrir það, hvernig og hvers-
9na frumeindir efnanna ganga í ný efnasambönd, væri
rra spor stígið en nokkurn tíma áður í áttina til að ná
Um á náttúruöflunum. Og það er einmitt þetta, sem menn
eru
Uu farnir að halda, að takast muni innan skamms.
æstum finst það merkisviðburður, þó að kveikt sé á eld-
e‘.v,u- En í rauninni gerist það fyrirbrigði um leið, sem er
c na dularfylst allra hinna mörgu fyrirbrigða efna- og eðlis-
að !Unar- Engum hefur enn tekist að skýra það. Vér segjum
Vlsn, að viss efni eldspýtunnar gangi í samband við súr-