Eimreiðin - 01.10.1939, Blaðsíða 45

eimreiðin
LÝÐHÁSKÓLARNIR I DANMÖRKU
389
lýðháskólanemendum, og á hverju ári fá þau þekta lýðháskóla-
Rienn lil að halda fræðandi fvrirlestra. Auk þess háttar fræðslu-
starfs iðka ungmennafélögin íþróttir, þjóðdansa o. m. fl.
Auðvitað hefur lýðháskólakenslan á öllum tímum orðið
fyrir mikilli og margvíslegri gagnrýni. Um skólana hefur verið
ntað bæði af óvild og velvilja, bæði af frjálslyndum fræði-
mönnum og einnig þeim, sem æfðn steinbítstök á nemendum
sinuni. Þegar á dögum Kolds sögðu margir, að hann bara „rabb-
aði þjóðardellu“ við unglingana, og að nemendurnir kæmu
iónihentir heim. Það er að vísu rétt, að nemandinn fær ekk-
ei't prófskírteini, en þau áhrif, sem lýðháskólarnir hafa haft
:l þjóðlíf Dana, ætti þó að vera nægileg sönnun þess, að alt
hefur ekki verið gagnslaust „rabb“, sem nemendurnir heyrðu.
hu þó að illa aldar eða ofaldar árásaliýr gagnrýninnar gleypti
stundum hver aðra, þá er þó hið sivakandi auga umvöndunar-
Junar á sína vísu dómur þjóðarinnar yfir hæfileikum kennar-
anna. Eins og fyr er sagt stendur og fellur lýðháskólastefnan
^eð persónulegu atgerfi stjórnendarina. Og komi það fyrir, að
einhver reyni að stjórna lýðháskóla með yfirborðshjali og
shemtunum einum, þá leiðir það af sjálfu sér, að þangað sækja
eugir nemendur. Því þegar þroskaðir unglingar taka að læra af
CIgm frjálsum vilja, þá óska þeir ekki eftir að eyða timanum
’ hégóma.
Aðalóvildin gegn lýðháskólunum og hinni munnlegu kenslu
a rét sína að rekja til Georgs Brandesar. Grundtvig var altaf
þyrnir i augum hans, af því hann gerði uppreist gegn hinum
eimspekilega „idealisma“, sem Brandes þótti „fínni“ en hin-
ar hitlausu hugsjónir almennings. Brandes beindi huganum
Ut a yið og benti á andleg stórmenni heimsins, en hann sá ekki,
eins og Grundtvig, samband lífsins og listarinnar meðal al-
^Uennings, inn á við meðal þjóðarinnar. Og þó Brandes hepn-
uðist að hafa áhrif á andleg stórmenni eins og Björnson og
rindberg, þá var Grundtvig það andans bjarg, sem hann aldrei
gat haggað við. Grundtvig var til dauðadags tryggur hugsjón
Slnni. Og þótt Brandes bæri um skeið fræðimannlegan ægis-
Ja m yfir ajja ^ Norðurlöndum, þá uxu andlegir yfirburðir
rnndtvigs síðar langt yfir höfuð honum. Áhrif hans á þjóð-
h Dana hafa verið miklu meiri.