Eimreiðin - 01.10.1939, Blaðsíða 88

432
RITSJÁ
eimreiðin
fcirsæl. Báðir eiga höfundarnir sammerkt um það, að þeir rita um sjón-
armið sín af allmikilli rökfimi og án þess að um rótgróinn kala eða
lieift sé að ræða i garð skoðana-andstæðinga.
Bók Axels Wenner-Grens, Ég skirskota til allra, er rituð á ferðalagi?
sem liöf. fór sér til hvildar og liressingar um höfin eftir fjörutíu ára
látlaust starf sem framkvæmdastjóri, formaður eða hlutliafi í risavöxnum
iðnfyrirtækjum Svíþjóðar, svo sem í hlutafélaginu „Elektrolux", sem eitt
út af fyrir sig liefur yfir 300 milj. króna viðskiftaveltu. Hann hefur kynst
lífinu i sínum margvíslegustu myndum, mönnum ýmsra þjóða, stjórn-
málamönnum og forystumönnum á ýmsum sviðum, starfsfélögum i verk-
smiðjum og á skrifstofum, og dregur svo ályktanir sínar af öllu þessu,
sem hann hefur séð og heyrt í lífsins skóla. Honum er Ijóst, að visindi
nútímans og tækni hafa veitt oss ráð til að láta öllum líða vel. En skyn-
semin, sjálfsaginn og viljinn til samvinnu og einingar lýtur í lægra haldi
fyrir eigingirninni og hatrinu, svo þessi ráð verða að engu, en þeir, sem
eru duglegastir að ala á óánægjunni og prédika harðvítugast ofheldið, þeir
verða foringjar og hetjur lýðsins. Hið svonefnda ráðsýslukerfi einvalds-
rikjanna gerir einstaklingana að ómálga skepnum. Ríkið er allsráðandi,
framkvæmdirnar i höndum einvaldsins, en fólkið fénaðurinn. Rauða hylt-
ingin i Rússlandi drekkir spiltri yfirráðastétt í hlóði til þess eins að
koma á nýju einræði, sem haldið er uppi með blóðfórnum. Og þegar
Stalin hefur komist að raun um, að hinn gamli liommúnistiski rétttrún-
aður sé ónothæfur við endurreisnarstarfið, þá hafnar hann meginsetn-
ingum lians, og með stálhörku reynir hann að auka framleiðsluna me®
því að ýta uiidir einslaklingsframtakið. Fascisminn og nazisminn færa sér
í nvt gjaldþrot marxismans með því að halda skipulagskerfinu jafn
misltunarlausu og gera styrjaldarundirbúninginn að æðsta talunarki. OS
í lýðræðislöndunum leiðist æskulýðurinn inn í klíkur flokka og stétta,
þar sem hver hugsar oft mest um það að verða fyrstur að hráðinni. Ráð-
sýsla ríkisins dregur úr þróuninni, jafnvel í lýðræðislöndunum, og heitm
ofbeldi við sköpunarhvöt mannsins, en einstaklingsframtakið, sem cr
uppspretta allrar hagsældar, er rétt aðeins umhorið, í stað þess að byggJa
á því, undir skynsamlegu eftirliti ríkisins. Einokunarvafstur ríkisins og
of þungar skattaálögur á framleiðsluna draga úr sköpunarþróuninni °S
lönguninni til starfa. Ríkið er einskonar varðhundur athafnalífsins °S
einkarekstursins, en hin ríkisreknu fyrirtæki, mcð deyfð og sleifarhátt
skriffinskunnar í almætti sínu, starfa á kostnað gjaldþegnanna án tillits
til þess hagvirka rekstrarfyrirkomulags, sem er lífsskilyrði alls einka-
reksturs. Þannig er í stuttu máli ástandið, og í stað þess þarf að koma
meiri ábyrgðartilfinning samfara meira frelsi, meiri samúð, eining °S
samvinna lijá öllum, sem að framleiðslunni vinna, skynsamleg endurnýjun
hennar fyrir eigin fé, í stað opinberra styrkja, en til þess að slíkt gctl
orðið má rikið ekki ofþyngja framleiðslunni, og atvinnureksturinn
verður að Vera frjáls. En frjáls atvinnurekstur og vel stæð verkamanna-
stétt fylgist að. Þannig eru sjónarmið höfundarins í sein styztu máli. En