Uppeldi og menntun - 01.01.1996, Side 62

TÓBAKSREYKINGAR OG HASSNEYSLA _____________________________________________
Hassneysla
Mikill meirihluti unglinga hefur aldrei prófað hass. Ef bornar eru saman niður-
stöður rannsóknarinnar og fyrri kannana er þó áhyggjuefni að sjá að hlutfall þeirra
unglinga, sem neytt hafa hass, virðist hafa aukist verulega á aðeins þremur árum.
Fyrst skal nefna að 4,3% unglinga (54 talsins) í 9. bekk segjast hafa prófað hass á
síðastliðnu ári og er það svipað hlutfall og kom fram í könnun 1992 hjá unglingum
sem voru árinu eldri, þ.e. í 10. bekk (sjá yfirlit Þórodds Bjarnasonar 1992). Þá segjast
hér 11,3% þeirra (131 unglingur), sem eru komnir í 10. bekk, hafa neytt hass á
síðastliðnu ári. Sú aukning, sem merkja mátti meðal 18 ára ungmenna árið 1992 og
getið var um hér að framan, virðist því hafa færst í yngri aldurshópa. Þá er ugg-
vekjandi að nú er svo komið að hlutfall þeirra 10. bekkinga, sem reykt hafa hass, er
nánast það sama og árið 1984, en það ár náði hassneysla 10. bekkinga hámarki
(sama rit).
Hlutfallslega fleiri piltar en stúlkur hafa prófað að reykja hass. I þessu tilliti
virðast þeir því í meiri áhættu en stúlkurnar. Ennfremur kemur fram að algengast
er að þeir unglingar, sem reykt hafa hass, hafi prófað hass í fyrsta skipti 14 eða 15
ára og gefur það vísbendingu um að mikilvægt er að hefja forvarnarstarf við upp-
haf unglingsára.
Greinileg tengsl eru á milli viðhorfa unglinga til hassneyslu fólks og þess hvort
þeir sjálfir hafi reykt hass eða ekki, eins og einnig kom fram í tilviki reykinga og
áfengisneyslu (Sigrún Aðalbjarnardóttir og Kristjana Blöndal 1995:48-51). Þeir
unglingar, sem aldrei hafa reykt hass, taka sterkari afstöðu gegn hassneyslu en
hinir sem prófað hafa hass. Langflestir unglingar eru mjög á móti hassneyslu fólks,
bæði þegar þeir eru í 9. og 10. bekk, og er afstaða þeirra einarðari eftir því sem
neysla sem um er spurt er meiri. í 10. bekk virðist þó lægra hlutfall þeirra vera mjög
á móti því að fólk prófi hass en þegar þeir voru í 9. bekk. Viðhorf til áhættu samfara
hassneyslu virðist einnig breytast á sömu leið á milli ára. Sem dæmi má taka að þrír
af hverjum fjórum unglingum í 9. bekk telja fólk taka mjög mikla áhættu með því
að prófa hass en ríflega 60% þegar þeir eru komnir í 10. bekk. A það skal minnt að
viðhorf þeirra til tóbaksreykinga er svipað á milli ára, en viðhorf þeirra til hass-
neyslu virðist samkvæmt þessu enn vera í mótun á þessum aldri. Ef til vill á þáttur
upplýsinga og forvarnarstarfs þar hlut að máli, en hann hefur í ríkari mæli beinst
að tóbaksreykingum en hassneyslu. Þessi breyting á viðhorfum unglinganna til
hassneyslu gefur vísbendingu um hve mikilvægt er að vinna með viðhorf ungling-
anna.
Tengsl áfengisneyslu, tóbaksreykinga og hassneyslu
Ymislegt markvert kemur í ljós þegar bornar eru saman tóbaksreykingar og áfeng-
isneysla unglinganna á milli ára með hliðsjón af hassneyslu þeirra: þeirra sem
aldrei höfðu prófað hass (hópur 1), þeirra sem höfðu prófað hass í 10. bekk en ekki í
9. bekk (hópur 2) og þeirra sem höfðu prófað hass þegar í 9. bekk (hópur 3). Fyrst ber
að nefna að afar hátt hlutfall þeirra, sem reykt höfðu hass í 9. bekk, bæði reyktu
sígarettur þá þegar og drukku áfengi oft og mikið.
60