Uppeldi og menntun - 01.01.1996, Blaðsíða 113

RAGNHILDUR BJARNADÓTTIR
þau að kynnast þessari fjölhæfni bæði karla og kvenna, þannig að fyrirmyndirnar
opni þeim leiðir til frelsis en hefti þau ekki í viðjar úreltra hugmynda.
ATHUGUN KENNARANEMA Á SAMSKIPTUM
í SKÓLASTOFU
Hér að framan kom fram að eitt af verkefnum námskeiðsins í þróunarsálarfræði á
árunum 1992-1994 fólst í því að nemarnir gerðu athugun á því hvort kynjamunur
væri á samskiptum og fyrirferð nemenda í 4.-7. bekk. Fór þessi athugun fram þegar
þeir voru í vettvangsnámi. Fyrsta árs nemar fara í vettvangsnám í grunnskóla á
ákveðnum tímabilum, oft eina viku í senn, og fylgjast þeir þá tveir og tveir saman
með kennslu í bekk þar sem nemendur eru á aldrinum 9-12 ára, og taka í sumum
tilvikum þátt í kennslunni. Þar sem kennaranemarnir eru u.þ.b. 120 í árgangi heim-
sækja þeir um 60 bekki. Skipulag kennslu í þróunarsálarfræði er þannig að fyrir-
lestrar eru í hverri viku fyrir allan árganginn, ýmist tvær eða fjórar kennslustundir
á viku, og síðan eru tveir bekkjartímar á viku, en árganginum er þá skipt í 5 bekki.
Aður en nemarnir fara í vettvangsnám hafa þeir sótt tveggja tíma fyrirlestur um
þróun kynferðisvitundar og rætt það efni í bekkjartímum.
Eftir að nemarnir höfðu unnið samanburðarverkefnið í fyrsta sinn á vorönn
1992 var ákveðið að þetta viðfangsefni kennaranema yrði eitt af jafnréttisverkefnum
í Nord-Lilia, og var verkefnið unnið með svipuðu sniði næstu tvö árin (sjá Arnesen
1994 og Ragnhildi Bjarnadóttur 1994:7-8).
I könnun nemanna beindist athyglin bæði að samskiptum nemenda sem ein-
staklinga og hópa, þ.e. stúlkna og drengja, og samskiptum kennara við nemendur.
Nemarnir völdu ákveðnar kennslustundir þar sem þeir skráðu upplýsingar á sér-
stakt eyðublað. Athyglin beindist einkum að eftirtöldum atriðum:
- Er kynjamunur á því hversu mikið börnin tala, hversu hávaðasöm þau
eru, hve mikið þau trufla aðra, og hversu mikið þau leita til kennarans?
- Hvernig sitja börnin í kennslustofunni, eru þau aðgreind eftir kyni eða
sitja þau í blönduðum hópum?
- Virðast viðbrögð kennara vera misjöfn eftir kynferði barnanna? Er hugs-
anlegt að viðbrögð ykkar [nemanna] eða samskipti við nemendur ráðist
af kynferði nemenda?
Einnig áttu nemarnir að leita upplýsinga hjá kennurum um það hvaða skipulag
ríkti um sætaskipan, m.a. hvort börnin veldu sér frjáls sæti eða hvort kennari stjórn-
aði því hvar þau sætu. Fengu viðtökukennarar að vita um innihald könnunarinnar
og voru þeir einnig spurðir um mun á fyrirferð og samskiptum nemenda eftir kyni.
Var síðan unnið úr upplýsingunum og niðurstöður kynntar fyrir öllum árgang-
inum. í hverjum bekk gat svo einn hópur (tveir eða þrír nemar) valið sér að skrifa
aðalritgerð námskeiðsins um þessar niðurstöður og átti sá hópur að kynna efnið fyrir
bekkjarfélögum sínum jafnframt því að niðurstöður voru ræddar í bekkjartímum.
Hér verður ekki greint nánar frá þeim aðferðum sem notaðar voru í athugun-
inni þar sem athugunin var eingöngu leið sem notnð var til að hafa áhrif á kennara-
nemana og grundvöllur málefnalegrar umræðu um kynferði og skólastarf.
111