Uppeldi og menntun - 01.01.1996, Blaðsíða 96

SÉRKENNSLA OG UMBÆTUR Í SKÓLASTARFI
skóla sem skal haga störfum sínum í samræmi við eðli og þarfir hvers og eins?
Lögin kveða skýrt á um að í kennslu og öðru starfi skólanna skuli koma í veg fyrir
mismunun vegna uppruna, kyns, búsetu, stéttar, trúarbragða eða fötlunar, sbr. 29.
gr. laga um grunnskóla nr. 66/1995.
I umfjöllun minni hér á eftir viðra ég þá skoðun mína að í raun lúti sérkennsla
sömu lögmálum og öll góð almenn kennsla. Réttur allra barna til náms er tryggður í
lögum og reglugerð bætir engu þar við. Ég tel að reglugerð um sérkennslu sé í
þversögn við markmið grunnskólalaga, hún leiði fremur til aðgreiningar en blönd-
unar. Setning reglugerðar um sérkennslu er því óþörf og í hrópandi ósamræmi við
ákvæði nýrra Iaga um blöndun fatlaðra nemenda í almennt skólastarf.
GRUNNSKÓLI FYRIR ALLA
A síðustu tveim áratugum hefur mikil fagleg umræða átt sér stað um blöndun
nemenda með sérþarfir í almennt skólastarf og talsverð þróun orðið í þá átt í
íslenskum grunnskólum. Með fyrstu grunnskólalögunum var kveðið á um að ríki
og sveitarfélög skyldu sameiginlega halda skóla fyrir öll börn á aldrinum 7-16 ára. í
óbreyttri markmiðsgrein laganna, allt frá þeim tíma, segir að skólinn skuli haga
störfum sínum í sem fyllstu samræmi við eðli og þarfir nemenda og stuðla að al-
hliða þroska, heilbrigði og menntun hvers og eins. Rétt er að úr lögunum mátti lesa
að allir þýddi í raun ekki allir því í 50. gr. laganna voru börn, sem talin voru „víkja
frá eðlilegum þroskaferli, aðgreind frá öðrum nemendum og skyldu þau fá kennslu
utan almennra bekkjardeilda skólans eða á sérstofnun og sérmenntaðir kennarar
annast kennslu þeirra. I reglugerð um sérkennslu, sem sett var 1977, er skýrar kveð-
ið á um það að grunnskólinn sé blandaður skóli en þar segir í 1. gr. að megin-
stefnan skuli vera sú:
að sem flestir nemendur stundi nám í almennum grunnskóla sem veiti peim sér-
kennslu og uppeldislega meðferð við peirra hæfi í sem nánustum tengslum við aðra
kennslu og almennt skólastarf (Reglugerð um sérkennslu 270/1977).
Arið 1990 var gefin út ný reglugerð um sérkennslu en í henni var enn frekar hert á
því ákvæði að grunnskólinn skuli laga starf sitt að þroska allra nemenda sinna
þannig að hver nemandi fái kennslu við hæfi. Þetta viðhorf endurspeglast í lögum
um grunnskóla sem sett voru árið 1991 en í 53. grein þeirra laga er undirstrikaður
réttur fatlaðra til „kennslu við sitt hæfi skv. 2. gr. og að meginstefnan skuli vera sú
að kennslan fari fram í heimaskóla. Þetta þýðir í raun að skólinn er blandaður skóli,
þ.e. þar skulu allir nemendur skólahverfisins fá kennslu, og hefur markmiðsgreinin
staðið af sér allar breytingar á grunnskólalögum til þessa.
Enda þótt togast hafi verið á um hvert hlutverk skólans eigi að vera hefur
meginþorri kennara og almennings verið sammála því markmiði að leitast skuli við
að kennsla allra barna fari fram í heimaskóla. Hins vegar hefur menn greint á um
það með hvaða hætti það skuli vera og hversu langt skuli gengið í blönduninni.
I skólastefnu Kennarasambands íslands (1996) er áhersla lögð á að allir nem-
endur á grunnskólaaldri eigi kost á námi við sitt hæfi í heimaskóla og því beri
kennurum að laga starf sitt að einstaklingum, m.a. með gerð einstaklingsnámskrár.
94