Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1985, Blaðsíða 13
Ræður rektors Háskóla íslands
11
milljónum króna verði varið á árinu til ný-
sköpunar, þar af 50 milljónum í gegnum
Rannsóknaráð. Eykur þetta mönnum
kjark til að takast á við nýsköpun í atvinnu-
lífinu. Bjartsýnin kemur glögglega fram í
áætlun um rannsóknir í verkfræði- og raun-
vísindadeild sem kynnt var á ársfundinum.
I lok skýrslunnar segir:
„Við hneykslumst oft á óskynsamlegri
fjárfestingu og nefnum togaraveislu,
Kröfluveislu og nú síðast orkuveislu. Há-
skólinn býður með þessari áætlun til fjár-
festingar í rannsóknum og menntun. Ein
lítil saltveisla myndi duga Háskólanum
vel.“
Þið haldið nú út í lífið, kandídatar góðir,
til að vinna fyrir salti í grautinn. Viska og
þekking er aðeins einn áfangi á leiðinni til
lífshamingju. Með ræktarsemi við fjöl-
skyldu ykkar og þjóð, vandvirkni í starfi og
hófsemi til orðs og æðis trúi ég að ykkur
muni farnast vel og þið verða öðrum upp-
spretta hamingju. Ég vil minna á orð And-
ré Maurois í Listinni að lifa:
„Þegar menn hafa öðlast hamingju, er
mikils um vert að glata henni ekki aftur
með því að varpa á glæ þeim eiginleikum,
sem hafa skapað hana. Margir (menn og
konur) gleyma forsjálni, hófsemi og góð-
vild þegar allt leikur í lyndi, en það eru ein-
mitt þessir eiginleikar fyrst og fremst sem
stuðlað hafa að gæfu þeirra. Um leið og
þau glata þessum hæfileikum verða þau
hrokafull og hugsunarlaus. Skefjalaust
sjálfsálit verður þeim Þrándur í Götu við
lausn erfiðra verkefna, og brátt rekur að
því, að gæfan snýr við þeim bakinu vegna
gáleysis þeirra. Þau fyllast undrun við um-
skiptin. Fórnasiðurinn forni var viturlegur.
Til endurgjalds fyrir gæfu sína færðu menn
guðunum fórnir. Polykrates, einvaldur í
Samos, fleygði dýrmætum hring sínum í
hafið til þóknunar guðunum. En til eru
ýmsar aðferðir til þess að fleygja Polykrat-
eshringnum. Hin einfaldasta er sú að sýna
háttvfsi.
Þessar leiðbeiningar í gæfuleitinni hafa
ekki verið fundnar upp af okkur. Þær eru
alþekktar og hafa verið notaðar og kennd-
ar allt frá dögum elstu heimspekinga.
Spekingar fornaldarinnar, bæði Stóuspek-
ingar og fylgjendur kenninga Epikúrs, ráð-
lögðu mönnum undirgefni við örlögin, hóf-
semi í girndum og samræmi við sjálfan sig.
Þetta var heimspeki Marcusar Aureliusar
og Montaignes, og þetta er líka heimspeki
viturra manna á okkar dögum.
„Langar þig til þess að kynnast leyndar-
dómi hamingjunnar?" Þessi spurning var
sett fram fyrir nokkrum árum í blaðinu
„The Tirnes" í London, og allir þeir sem
svöruðu fengu sent umslag, sem í voru
þessi orð úr Matteusarguðspjalli: „Biðjið,
og yður mun gefast, leitið, og þér munuð
finna, knýið á, og fyrir yður mun upplokið
verða. Því að hver sá öðlast, er biður, sá
finnur, er leitar, og fyrir þeim mun upp-
lokið, er á knýr.“ Þetta er í rauninni leynd-
ardómur hamingjunnar, og forfeður okkar
höfðu sömu hugmyndir um hana, þó að
þeir orðuðu það öðruvísi. Þeir sögðu, að
vonin ein hefði orðið eftir í öskju hinnar
fyrstu konu, þegar allt böl var flogið burt.
Sá, sem leitar ástar, finnur hana. Sá, sem
sýnir einlæga vináttu, öðlast vini, og aðeins
sá, sem leitar hamingjunnar af heilum
huga, finnur hana.“