Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1985, Blaðsíða 119
Verkfræði- og raunvísindadeild og fræðasvið hennar
117
máfum, svo og vestanlands, þar sem hrein-
ír hvítmáfar eru í meirihluta. Litlar breyt-
'ngar hafa orðið í þessum vörpum síðastlið-
inn áratug.
Stofnbreytingar og átuskilyrði í Mývatni
Arnþór Garðarsson prófessor
Rannsóknir þessar hófust 1977 og eru
framhald á rannsóknum sem hafa verið
stundaðar víð Mývatn og Laxá síðan 1971.
Markmiðið er að fylgjast með breytingum
á lífverustofnum í Mývatni „og Laxá, að
kanna tengsl stofna mismunandi tegunda
°g leita skýringa á því hvaða þættir valda
stofnbreytingum. Reynt er að ákvarða með
sem minnstri óvissu hvaða þættir ráða
stofnstærð og afkomu þeirra lífvera sem
hér er um að ræða, m.a. til þess að geta
sPáð um áhrif ýmiss konar athafnasemi
mannsins á þetta vistkerfi. Jafnframt er
vonast til þess að niðurstöðurnar hafi al-
mennt gildi fyrir stofnvistfræði dýra.
Meðal verkefna sem unnið var að má
nefna stofnbreytingar og fæðu andateg-
unda, fæðu og áhrif fæðuskilyrða á stofna
fiska og hryggleysingja. Fylgst hefur verið
nieð stofnum rykmýstegunda reglulega allt
frá árinu 1977. Hér er einkum áhugavert að
kanna hvort sveiflur sem hafa verið í stofn-
stærð ýmissa rykmýstegunda séu tengdar
f®ðu, og einnig hvaða áhrif ríkjandi mýlirf-
Ur hafa á umhverfið, þ.e. botnset og vatn,
°g þar með á aðrar lífverur.
^íófuglastofnar
Arnþór Garðarsson prófessor
Á árunum 1983-1985 var gerð heildar-
könnun á fjölda og útbreiðslu íslenskra
kjargfuglastofna. Könnunin var þríþætt. í
fyrsta lagi var unnið að þróun aðferða, en
Þ$r felast í loftmyndatöku með sérstökum
utbúnaði og beinum athugunum á tegunda-
samsetningu og dagsferli. I öðru lagi var
fjöldi helstu bjargfuglastofna kannaður. í
Þriðja lagi er unnið að söfnun gagna er
skýra útbreiðslu og fjölda ákveðinna teg-
unda. M.a. fara fram undirbúningsrann-
sóknir á fæðuvistfræði sjófugla við Vest-
firði.
Rannsóknir á skipulagi og starfsemi tRNA
gena og erfðum bakteríunnar Escherichia
coli
Guðmundur Eggertsson prófessor
Á erfðafræðistofu Líffræðistofnunar
hefur um árabil verið unnið að rannsókn-
um á erfðum bakteríunnar Escherichia
coli. Pessi baktería er notuð til margs konar
grundvallarrannsókna í erfðafræði og líf-
efnafræði. Margar merkustu uppgötvanir
sem gerðar hafa verið í þessum greinum á
undanförnum áratugum má einmitt rekja
til rannsókna á þessari bakteríu.
Rannsóknir okkar hafa einkum beinst að
erfðum tRNA sameinda. Pessar sameindir
fyrirfinnast í öllum lifandi frumum og
gegna miklu hlutverki við túlkun erfða-
boða. í E. coli eru nokkrir tugir tRNA teg-
unda og þar eru a.m.k. 60 gen sem ákvarða
núkleótíðröð tRNA sameinda, tRNA gen.
Staða ýmissa tRNA gena á litningi bakter-
íunnar er þekkt. Þau eru dreifð, en eru þó
stundum tvö eða fleiri saman í genagengi.
Svonefndar byrgibreytingar hafa verið not-
aðar mikið við rannsóknir á tRNA genum.
Þetta eru stökkbreytingar í tRNA genum.
Pær breyta sérhæfni tRNA sameinda,
breyta erfðatáknmálinu og þar með þýð-
ingu erfðaboðanna yfir í prótein.
Helstu markmið þessara rannsókna eru:
1) Að afla vitneskju um stöðu og skipulag
tRNA gena og gengengja, 2) að skýra eðli
byrgibreytinga í vissum tRNA genum og
gera grein fyrir áhrifum þeirra á lestur
táknmálsins, 3) að kanna hvernig starfi
tRNA gena er stjórnað. Til þess að ná þess-
um markmiðum er nauðsynlegt að beita
aðferðum erfðatækninnar, einangra tRNA
genin og raðgreina þau. Sú þekking sem
vinnst með þessum rannsóknum nýtist
m.a. í líftækni og læknisfræði.