Búnaðarrit - 01.01.1991, Page 232
Á Akranesi varð riðuveiki vart hjá tveimur fjáreigendum 1958 og barst
síðan á eitt fjárbú í sveitinni innan við Akranes. Veikin virðist hafa horfið að
mestu eða alveg á þessum stöðum án þess að gripið væri til róttækra
aðgerða.
I Iandnámi Ingólfs kom riðuveiki fyrst upp 1968, sextán árum eftir að þar
fóru fram fjárskipti og ekki vitað að þar hafi veikinnar nokkurn tíma áður
orðið vart. Kom veikin fyrst frant í Reykjavík, síðar á Seltjarnarnesi,
Vatnsleysuströnd og í Kópavogi. Þess hefur verið getið til að veikin hafi
borist á þetta svæði með heyflutningum frá riðusvæðum. Síðan barst
riðuveiki austur í Ölfus (1976) og Grafning (1979) og áfram austur í
Laugardal (1980) og Biskupstungur (1980) og Þingvallahrepp (1984).
Oftast var hægt að tengja þessa útbreiðslu fjárflutningum af einhverjum
toga.
Það kom hinsvegar mjög á óvart þegar veikinnar varð vart 1981 undir
Austur-Eyjafjöllum og ári síðar í Mýrdal. Loks berst riðan svo austur í
Skaftártungu 1984 og austur á Síðu 1986. Óljóst er hvernig veikin barst til
A.-Eyjafjalla eða í V.-Skaftafellssýslu þar sem ekki er vitað um neinar
fjársamgöngur til þessara staða frá riðusvæðum. Getgátur hafa verið um að
veikin hafi í sumum tilvikum borist með sláturflutningum, jafnvel
unglambaflutningi. Árið 1970 kom riðuveiki upp á Borgarfirði eystra og ári
síðar í Norðfirði, S.-Múlasýslu. Smitleiðir veikinnar til Austurlands eru
ókunnar, en heyflutningar frá riðusvæðum norðanlands og kálfaflutningar
höfðu um árabil verið töluverðir til sveita á Austurlandi. Útbreiðsla
veikinnar á Austurlandi var mjög hröð og tjón af völdum hennar víða mikið.
I Kelduhverfi í N.-Þingeyjarsýslu varð vart við riðuveiki árið 1972 og um
svipað leyti á bæ í Mývatnssveit og hjá fjáreigendum á Húsavík í Suður-
Þingeyjarsýslu. Smitleiðir á þetta svæði eru ókunnar. Loks má geta þess að
riðuveiki var staðfest í Laxárdal í Dalasýslu 1979 en þangað er talið að
flækst hefðu kindur af riðusvæði norðanlands.
Við eftirgrennslan á útbreiðslu riðuveiki kemur í ljós að lang algengast er
að veikin berist með fjársölu, kindurnar eru keyptar að því er virðist
heilbrigðar, en veikjast svo árið eða nokkrum árum eftir að þær voru
afhentar. Stundum hafa þessar kindur ekki verið frá riðubæjum sjálfar,
heldur verið með fé frá riðubæ í skemmri eða lengri tíma. Þá er það
margreynt þegar þannig tekst til, þá komi riðuveiki ekki aðeins fram í því te
sem skylt er aðkeyptu kindinni, heldur einnig í kindum sem eru henni
óskyldar og oft í kindum sem eru eldri en aökeypta kindin, sem bendir til
beins smits milli kindaog þarf smitdreifing þvíekki að vera tengd sauðburði
á neinn hátt. Athuganir í riðuhjörðum hafa hinsvegar leitt í Ijós að veikin
leggst á vissar ættir í hjörðinni, veikjast þá einstaklingar af riðu 2-4 ára
gamlir meðan aðrar ættir sem búa við sömu húsvist og aðbúð veikjast mun
206