Búnaðarrit - 01.01.1991, Page 238
ílát eða jötur. Innan hjarðarinnar er talin mest hætta á smitdreifingu um
sauðburðinn og þá einkum frá móður til afkvæmis, en einnig til heilbrigðra
kinda og lamba því að hildir og legvatn úr sýktum kindum er mjög
smitmengað, og frá því stafar mest smithætta þar sem þrengsli á sauðburði
eru mikil.
Reynslan hefur sýnt bæði hér og erlendis að riða leggst á vissar ættir.
Telja sumir að einföld erfðalögmál ráði því hvort kindur veikjast af riðu eða
ekki. Hafa menn í Bretlandi bent á leiðir til að rækta upp fjárhópa sem hafa
erfðavísa, sem eiga að varna því að kindur veikist þótt þær taki smit, og með
þessu móti megi bægja veikinnifrá að mestu leyti. Það hefur hinsvegar verið
sýnt fram á að slík mótstaða virðist bundin einum eða takmörkuðum fjölda
riðustofna. Komi aðrir stofnar til sögu dugar hin erfðatengda mótstaða
ekki.
Hvað sem um þessa kenningu má segja er hitt viðurkennt að kindur
undan foreldrum sem bæði veiktust af riðuveiki, fái nær undantekninga-
laust riðu. Ef annað foreldri er riðuveikt eru líkurnar minni, þó meiri ef
móðirin varð veik heldur en ef faðirinn hefur fengið riðu.
Hér á landi hefur nokkuð verið reynt að prófa riðuþol tiltekinna stofna og
heimiluð voru hrútakaup milli varnarhólfa í þeim tilgangi. Þessar tilraunir
hafa þó ekki borið þann árangur sem til var ætlast. Aukin mótstaða
einstaklinga í riðuhjörð þýðir væntanlega í flestum tilvikum að kindin tekur
smit án þess að veikjast, eða veikist fyrst gömul. Þessir einstaklingar geta
því verið smitberar í langan tíma og þannig haldið við smiti í hjörðinni.
Einkenni riðuveiki
Kindur sem yngri eru en ársgamlar veikjast nær aldrei af riðuveiki. Þess
utan getur fé á öllum aldri tekið veikina. Bæði kyn verða fyrir barðinu á
veikinni.
Veikin getur komið fram í kindum á hvaða árstíma sem er. Fyrstu
einkenni um riðuveiki eru oft óglögg og ekki stöðug.
Venjulega er fyrst tekið eftir því að kindin kviðdregst og leggur af enda
þótt hún sé dugleg að éta. Oft ber á því að kindin er þorstlát.
Síðan fer kindin að verða óeðlileg í háttum, virðist óttaslegin og hrædd,
hendist t.d. snögglega frá jötunni án þess að um styggð hafi verið að ræða,
og þó kindur sitt hvoru megin við hana haldi áfram að éta ótruflaðar.
Þegar handsama á riðukind virðist hún oft tryllast af hræðslu, hleypur á
hvað sem fyrir er og hnígur svo niður þegar búið er að ná henni. Sjónin
virðist stundum skert.
Oft má finna titring á höfðinu sé tekið þéttfast í hornin, síðar verður tin,
titringur eða skjálfti á haus áberandi. Kindin gnístir mikið tönnum og
höfuðburðurinn er reigður.
Óeðlilega mikið og tært rennsli úr nösum er stundum áberandi og er