Búnaðarrit - 01.01.1991, Page 240

Riðusjúklingar virðast ekki getað myndað nein mælanleg mótefni gegn
smitefninu hvorki vökvabundin né frumubundin mótefni á öllu sjúkóms-
ferlinu. Samt virðist ónæmiskerfi þeirra virkt gagnvart öðrum smitefnum. í
samræmi við það finnast heldur ekki bólgubreytingar í miðtaugakerfi eða
öðrum líffærum þar sem smitefnið finnst að jafnaði í töluverðum mæli. Enn
hafa því engin próf fundist til þess að greina smitaðar kindur áður en veikin
kemur fram. Þetta er eitt af því sem veldur miklum erfiðleikum í öllum
viðnáms- og varnaraðgerðum gegn riðuveiki og skyldum sjúkdómum í
öðrum dýrum.
Þar sem einkenni riðuveiki geta verið margbreytileg og koma venjulega
ekki öll fram hjá sama sjúklingi, geta jafnvel gengið til baka um hríð, er
greining sjúkdómsins í byrjun oft erfið. Er þá ráð að stía kindina af svo að
betra næði gefist til að fylgjast með hátterni hennar nokkurt skeið.
Eins og áður getur hefur ekki enn tekist að þróa nein próf til þess að
greina hvort kindur hafi tekið riðusmit eða ckki og til að taka af tvímæli, þar
sem einkenni eru talin vafasöm. Er því oftast gripið til þess ráðs að farga
kindinni, varðveita heilann óskemmdan, og rannsaka hvort sértækar
riöubreytingar finnist við skoðun á vefjasneiðum.
Stöku sinnum kemur fram misræmi milli niðurstaða vefjabreytinga í
heilasneiðum og riðueinkenna sem kindin sýndi. Er þá hægt að grípa til þess
ráðs að rannsaka með hjálp rafeindasjár hvort í heilavef sé að finna
svonefnda „riðutengda þræði“ sem taldir eru nátengdir riðusmitefninu.
Loks má grípa til þess ráðs að dæla tilraunamýs með heilavef úr grunuöunt
kindum. Sú aðferð er þó mjög seinvirk og ekki örugg þar sent ekki er hægt
að sýkja mýs með sumum riðustofnum. Það hefur reynst erfitt að flytja
íslenska riðustofninn í mýs.
Við krufningu á riðukindum sjást yfirleitt engar sjúklegar breytingar
þegar frá eru talin sár og bólgur sem kindin hefur sjálf valdið með stöðugu
klóri eða biti. Við smásjárskoðun eru breytingar nær eingöngu bundnar við
miðtaugakerfið, heila, ntænukólf og ntænu. Mest ber á ýmsunt hrörnunar-
breytingum í taugafrumum á mismunandi stigi. Sértækar eru þær hrörnun-
arbreytingar þar sem tómarúm (vakólur) myndast í fryminu og valda smám
saman frumudauða. En jafnframt sést oft mikið af tómarúmum í vefnum
utan taugafrumanna. Þessar breytingar eru jafnan samhverfar í hægra og
vinstra helmingi líffærisins. Þá er fjölgun á stoðfrumum (astrocytosis)
jafnan áberandi.
Öll lyfjameðferð sem beitt hefur verið við riðuveikar kindur hefur verið
með öllu árangurslaus.
Viðnám og varnaraðgerðir
Þegar bændur fóru að kynnast riðuveiki varð þeim fljótt ljóst vegna
útbreiðsluhátta veikinnar að um smitnæman sjúkdóm væri að ræða, en
214