Búnaðarrit - 01.01.1991, Page 245

Hlíðar, Sigurfíur li.: Sauðfc og sauðfjársjúkdómar á íslandi. Oddur Björnsson Akureyri.
92-102, 1937.
Sigurðarson, Sigurður: Fjárskipti vegna riöu 1978-1987. Árbók landbúnaðarins 22. 327-337.
1987.
Skírnisson, Karl: Riðuveiki í sveitum á Austurlandi. Handrit, Reykjavík, 1980.
Wilson, D.R., Anderson, R.D. and Smith, W.: Studies of Scrapie. J.Comp.Path. 60. 267-282,
1950.
P.S. Eftirfarandi er kafli úr fróðlegu bréfi skagfirsks bónda til mín um
baráttu hans við riðuveikina á árunum 1916-1927. Lauk þeirri baráttu með
sigri, en öðrum tókst ekki eins vel.
„Þessi veiki kom í fé mitt ákveðið með 6 gemlingum, sem keyptir voru frá
Réttarholti í Blönduhlíð þar á uppboði og áttu að verða til kynblöndunar og
kynbóta því þeir voru mjög sjálegar skepnur og sóttu margir eftir þeim, en
víst var urn það að riðuveiki var þar í fénu, en ótti ekki mikill í mönnum við
veikina. Þetta var víst 1916 eða 1917. Fyrsta kindin sem fór úr veikinni var
aðkeyptur hrútur. Keypti hann lamb sama ár og gemlingana. Hann veiktist
á annan vetur að mig minnir en á það heimili hefur veikin aldrei komið.
Tvær ær af heima fénu drápust áður en hægt var að merkja veikina á þeim
aðkeyptu má vera að ég hafi eigi verið nógu næmur fyrir einkennunum.
Eftir því sem ég man best drápust þessar aðkeyptu á 3 og 4 vetri nema ein
sent lógað var gamalli.
Fyrstu einkenni veikinnar: Kindin kviðdrógst en hafði þó góða lyst og
lagði ört af, vanalega var hún hræðslugjörn og ef tekið var í horn hennar,
eins og til að draga hana, lippaðist hún niður og kom þá oftast skjálfti í
höfuðið. Þetta mátti heita í öllum tilfellum byrjunarmerki, en er veikin
ágerðist slöttuðust þær áfram í gangi hálf máttlausar sérstaklega að aftan
þar til þær gátu eigi staðið en höföu alltaf góða lyst, tók einnig eftir því að
nokkrar þeirra klæjaði í endaþarmi án þess að hægt væri að greina nokkra
ástæðu.
Á byrjunarstigi veikinnar tók ég tvær ær heim í fjós og ól þær á töðu,
nýmjólk og mat ef ske kynni að þær yfirstigu veikina með góðu eldi. Þetta
gerði ég í tvígang. En allt verkaði þetta öfugt, meiri smithætta eftir því sem
kindin var dregin lengur en næstum því augljós stöðug afturför. Talaði við
læknir en fékk ekkert út úr því: Einnig til tveggja bænda er fóru nteð meðöl
ogkallaðir nærfærnir, annar sagði: „Eghef misst margar af mínum bestu ám
úr þessari veiki og stend þar ráðþrota" og hinn kvaðst eigi neitt geta.
Nú veit ég eftir reynslu minni og þekkingu að hægt er að afstýra stjórtjóni
einsog veiki þessi lék migogfleiri, því þá vargangur veikinnar eigi þekktur,
og héldu sumir að hún væri arfgeng, en ekki smitandi, líklega af því að hún
smitar eigi í haga svo yfirleitt sé vitað.
Skilyrðislaust er best að lóga kindinni, sem allra fyrst er á henni sér, í
stöku tilfelli hægt að notfæra sér hana. Þar er þó sem mestu varðar þá er
219