Morgunn - 01.12.1973, Side 87

IUTSTJÓRARABB
165-
til dæmis eldranna nokkuð víða getið í fomritum okkar. Má
nefna járnburðinn. Þótti svo mikils um vert þessi fyrirbrigði,
að þau voru tekin til greina í löggjöfinni. I Noregi tíðkaðist
jámburður mikið á 11. og 12. öld.
Fór þessi raun fram með þeim hætti, að menn bám glóandi
jám með berum höndum til þess að sanna sýknu sina, eða til
þess að sanna það, að þeir færu með rétt mál að öðru leyti, þeg-
ar vitnum varð ekki við komið.
Og ef trúa má Goðrúnarkviðu í Sæmundareddu hefur líka
verið til önnur aðferð. Goðrún Gjúkadóttir er borin þeim sök-
um af ambátt eiginmanns síns, að hún hafi átt vingott við ann-
an karlmann. Hún sannar sakleysi sitt með því, að þregða hend-
inni niður í sjóðandi vatn og taka upp gimsteina, sem liggja á
ketilbotninum. Höndin var heil eftir þetta, og með því sýkna
Goðrúnar sönnuð. Þá er ambáttin látin gera hið sama, en hönd'
hennar sviðnar; þykir af því auðsætt að hún hafi farið með róg.
Stundum em eldraunir með enn öðrum hætti. Bersekir óðu
eld logandi með berum fótum. Em þessar frásagnir af þeim
mjög eftirtektarverðar. Þeir komast í eitthvert ástand, sem kall-
að var berserksgangur, og meðal annars olli því, að þeir urðu
miklu sterkari meðan þeh' vom i því en þeir áttu að sér. En á
eftir urðu þeir máttfamir.
Og það eru ekki einungis berserkir sem vaða eld, ef trúa má
íslenzkum fomritum. Það eru lika helgir menn. f þættinum af
Þorvaldi víðförla skora tveir heiðnir bersekir á Friðrek biskup
„ef hann hefði þoran til eður nokkurt traust á guði sínum, að
hann skyldi reyna við þá íþróttir þær sem þeir vom vanir að
fremja, að vaða eld loganda með bemm fótum.“ Biskup færðist
ekki undan þessu. En að þessu sinni mistókst berserkjum íþrótt-
in þó vanir væm og biðu bana af. En hvað gerði biskup? Um
haim er sagt að „hann gerði fyrir sér krossmark ok gekk á eld-
inn miðjan ok svo fram eftir endilöngum skálanum, en logann
lagði tvá vegu frá honum sem vindur blési að eigi með nokkuru
móti sviðnuðu hinar minnstu tref jar á skrúða lians.“
Hvemig getur slíkt gerzt? Við vitum það ekki. En liitt er vístr
að hér hafa veríð sálrænir menn á ferð.