19. júní - 19.06.1998, Blaðsíða 22

þær konur hornauga sem ganga á svig við
hefðina, og viðhorfið er jafnvel íhaldssam-
ara hjá konum en körlum," segir hún og
kennir þar um fáfræði. „Þegar maður fer út í
sveitirnar og reynir að segja konunum að
þær hafi rétt til þess að sæta ekki barsmíð-
um, að þær hafi rétt til þess að stýra barn-
eignum sínum sjálfar, þá horfa þær á mann
tómum augum. Þær vita bara það sem
ömmur þeirra og mömmur hafa kennt þeim
og hafa ekki áhuga á öðrum sannindum."
Kona þarf alltaf á
karlmanni að halda
Amal bendir á að þær konur sem kjósa að
mennta sig verði að velja framhaldsnám sem
kennt er á heimaslóð því þeim sé ekki hleypt
einum til Evrópu. „Því minna sem við sjáum
af heiminum, þvi minni hætta á að hugur
okkar „spillist" af upplýsingum og víðsýni,"
segir hún og hlær.
Sjálf olli hún mikilli hneykslan er hún sendi
dóttur sína í sumarskóla til Grikklands og
kveðst endanlega hafa fyrirgert rétti sínum í
palestínsku samfélagi með því að hlaupast á
brott til Evrópulands. „Svo kórónaði ég allt
saman með því að eignast barn með kristn-
um manni," segir hún og brosir í kampinn.
„Fjölskylda mín talar ekki við mig eftir að ég
hóf sambúð á íslandi. Brotthvarf mitt var að
vísu strax illa séð en þótti minni glæpur en
ella úr því að ég leitaði verndar hjá bróður
mínum hér á íslandi. Kona er nefnilega
aldrei nógu gömul til þess að sjá um sig sjálf;
hún verður alltaf að búa undir verndarvæng
eiginmanns, bróður eða föður," útskýrir
Amal og örlar á kaldhæðni í röddinni.
„Samband mitt við núverandi sambýlismann
minn varð hins vegar til þess að ég missti
alla samúð. Arabískur maður má ganga að
eiga kristna konu en arabísk kona má ekki
fara að dæmi hans ... Á þetta hlustaði ég
ekki — ég fann góðan mann sem ég er ham-
ingjusöm með og hvers vegna ætti það þá
að skipta máli hverrar trúar hann er?" spyr
hún og kveðst alls ekki sjá eftir að hafa fylgt
hjartanu. Það sé mikils virði að geta ráðið sér
sjálf.
„Ég sá það sérstaklega vel, eftir að ég
flutti hingað, hversu þröngsýnir landar mínir
eru. Hér get ég hagað mér að vild og verið
ég sjálf án þess að blygðast mín. Palestínsk-
ar konur alast hins vegar upp við það að
kona megi ekki reykja, ekki ganga í buxum
og varla vinna úti. Þeim er til skýringar sagt
að vel stæðar konur þurfi ekki að vinna, en
enginn virðist hugsa út í að vinnan er konum
lífsnauðsynleg til þess að komast út á meðal
fólks og hugsa um eitthvað annað en elda-
mennsku og börn."
Dauðasök að missa mey-
dóminn fyrir giftingu
Og kúgunin nær að sögn Amal enn lengra.
„Eins og margir vita á arabísk kona að vera
hrein mey er hún giftist. Hún veit því ekkert
um samlífi karls og konu þegar að brúð-
kaupsnóttinni kemur og þaðan í frá fær hún
þau skilaboð að kynlíf sé aðeins fyrir karl-
manninn. Margar konur leiða aldrei að þvi
hugann að þær geti eða megi njóta kynlífs
og þeim er aldrei sagt það því hugtakið
„kynlíf" og öll orð sem því tengjast eru
bannorð í mæltu og rituðu máli. Ástaratlot
eru einnig klippt út úr kvikmyndum og það
getur þess vegna hent konu að eignast 10-
15 börn án þess að vita hvernig það er að
vera kysst."
Amal hristir höfuðið og bendir á hversu
mikið áfall brúðkaupsnóttin sé fyrir flestar
ungar stúlkur. „Öll æskuárin er okkur kennt
að óttast karlmenn. Við megum ekki leyfa
þeim að nálgast okkur, ekki kyssa okkur, jafn-
vel ekki tala við okkur, því meydóminn verð-
ur að vernda. Þegar við hins vegar giftumst
er okkur skyndilega fleygt inn í hjónaher-
bergi með karlmanni og við eigum að
beygja okkur algerlega undir hans vilja.
Þetta er stórkostlegt áfall," útskýrir Amal.
Þegar spurt er hvort allar konur séu í raun
óspjallaðar við giftingu grípur hún andann á
lofti. „Auðvitað, það er ekki annað ráðlegt!
Ef upp kemst að kona er ekki hrein mey á
brúðkaupsnóttina er henni umsvifalaust skil-
að til föðurhúsanna daginn eftir. Og þar lýk-
ur ekki sögunni, heldur er það látið óátalið í
arabískum lögum ef bróðir konu drepur hana
fyrir að vera ekki jómfrú. Hún hefur sett svart-
an blett á fjölskylduna og er því réttdræp að
mati samfélagsins."
Amal skýrir frá þessu öllu með samblandi
af fyrirlitningu og depurð, þetta er hennar
eigin þjóð en augljóslega ekki hennar eigin
hugsunarháttur. Hún þegir eitt augnablik og
bætir svo við: „Það er sama þótt þér hafi ver-
ið nauðgað. Enginn trúir öðru en að það hafi
hvort eð er verið þér að kenna. Ógift kona
sem missir meydóminn á þannig aðeins um
tvennt að velja, að pipra eða hætta lífi sínu."
íslenskar konur standa
framarlega
Amal snýr senn talinu að stöðu kvenna hér-
lendis og dylur ekki hrifningu sína. „Ég held
að réttur kvenna sé hvergi í veröldinni eins
viðurkenndur og hér. Ég hef hitt konur frá
Frakklandi, Bandaríkjunum og fleiri löndum
og þar er enn verið að berjast fyrir lögleið-
ingu fóstureyðinga. Á íslandi verða konur því
aðeins mæður að þær vilji það sjálfar og
þannig á það einmitt að vera. Þær mega
jafnvel eignast börn utan hjónabands, og
þótt ég sé ekki endilega að mæla því bót þá
samræmist það þeirri hugsjón minni að kon-
um skuli ávallt tryggður sjálfsákvörðunarrétt-
ur."
Amal fylgist með stjórnmálaþátttöku
kvenna á íslandi og finnst þær hafa náð afar
langt. „Þótt ég skilji ekki alltaf allar umræð-
urnar þá sé ég að konum á Alþingi tekst að
standa uppi i hárinu á ráðherrum og öðrum
embættismönnum. Þær berjast fyrir gildum
sem þær trúa sjálfar á og það finnst mér virð-
ingarvert," segir hún. „Hér koma samkyn-
hneigðir líka opinberlega fram og eru frjálsir
að skoðunum sínum. ( heimalandi mínu væri
slíkt óhugsandi því jafnvel hugtakið „samkyn-
hneigð" er bannorð. Þetta er að mínu viti
óréttlátt því fólk á auðvitað að hafa frelsi til
þess að haga lífi sínu eins og það vill, svo
lengi sem það skaðar ekki aðra."
Þegar talið berst að unglingum og frelsi
finnst Amal þó í lagi að hemja frjálsræði
þeirra örlítið, ekki megi leyfa þeim allt. Sjálf
leggur hún áherslu á að vera heima þegar
börnin koma úr skóla og veitir þeim aðhald
með skýrum reglum. „Ef ég gef börnunum
fyrirmæli um að koma heim á ákveðnum
tíma, þá er ég heima á þeim tíma og fylgist
með. Það þýðir ekki að setja reglur og sjá svo
ekki um að þeim sé framfylgt," segir hún, en
til þess að geta sinnt börnunum sem mest
vinnur hún á nóttunni, sefur þegar börnin eru
í skólanum og er svo með þeim seinni part
dags og á kvöldin.
Frjálsu vali fylgir ábyrgð
Hún er sátt við tilveruna, er ástfangin, á vini
og á ánægð börn sem gengur vel í skóla.
„Heiðar var eiginlega sá eini sem gaf sig að
mér þegar ég var nýflutt til landsins og þekkti
ekki neinn. Svo féllum við hvort fyrir öðru og
mynduðum saman fjölskyldu," segir hún sæl
á svip og dregur fram fallegar fjölskyldu-
myndir. Ekki er annað að merkja en að börn-
in séu jafnsátt við nýja lífið og Amal sjálf.
„Skilaboðin sem ég færi börnunum mínum
eru einföld. Ég vil að þau læri að taka ákvarð-
anir samkvæmt eigin sannfæringu en taki um
leið ábyrgð á vali sínu. Sérstaklega finnst mér
mikilvægt að dætur mínar kunni að segja nei
ef þeim mislíkar, svo þær lendi ekki í sama
fari og móðir þeirra og ömmur," segir Amal.
„Reyndar hef ég af því dálitlar áhyggjur
hversu þjálfuð börnin eru orðin í að neita,"
bætir hún kímin við og vísar í íslensku fram-
hleypnina sem börnin hafa tileinkað sér.
„Ég hef aldrei séð eftir því að hafa flust að
heiman, jafnvel þótt ég hafi ekki slitið hjóna-
bandinu á palestínska vísu. Það dugar mér
að hafa fengið skilnað samkvæmt íslenskum
lögum því ég hef ekki hugsað mér að snúa
aftur. Börnin tala stundum um að fara til
Palestínu í heimsókn en þau tala aldrei um að
setjast þar að," segir hún. Á heimilinu sjást
nokkrar arabískar sjónvarpsrásir með hjálp
móttökudisks og Amal segist sjá það best
þegar börnin horfa á sjónvarpið hversu erfitt
þau eiga með að skilja hugsunarháttinn í
heimalandi sínu.
„En ég legg áherslu á að þau velji sjálf hvað
þau gera þegar fram líða stundir. Ég valdi
sjálf að breyta lífi mínu um síðir. Ég vildi ekki
verða eins og formæður mínar sem allar
gengu undir eiginmönnum sínum og voru
alltaf öðrum háðar. Þetta er mitt líf og þess
vegna má ég taka mínar eigin ákvarðanir,
hvort sem þær eru réttar eða rangar. Slíkur
réttur ætti að vera tryggður öllum einstak-
lingum, óháð trú, menntun eða kynferði."
22