19. júní - 19.06.1998, Blaðsíða 23

Jöfn en ekki eins
';*S8?ÍÉ1 K'.
Margrét Pála er frumkvöðull kynskiptra leikskóla á íslandi og þó víðar væri leitað.
Margrét Pála Ólafsdóttir, leik-
skólastjóri á leikskólanum Hjalla í
Hafnarfirði, er í launalausu leyfi
um þessar mundir og er að vinna
við lokaverkefni sitt til M.ed,-
gráðu frá Kennaraháskólanum.
Margrét Pála vakti á sínum tíma
athygli fyrir að reka kynjaskiptar
deildir á leikskólanum Hjalla.
19. júní hafði samband við Mar-
gréti Pálu og spurði hana fyrst að
því hvar hún byggi og í hverju
vinnan við lokaverkefnið fælist.
„Um þessar mundir er ég búsett í Englandi,
nánar tiltekið í Leicester sem er lítil borg um
150 km fyrir norðan London. Lítil — reyndar
á enskan mælikvarða, þar sem hér búa að-
eins um 300 þúsund manns, eða fleiri en á
öllu Fróni! Hér er gott að vera, borgin hæfi-
lega stór fyrir sveitakonu eins og mig en
býður þó upp á allt sem stórborgir gera og
svo er sveitin með hinum ávölu Englands-
hæðum við bæjardyrnar og lestin gengur
tíðar en reykvískur strætó til London. Svo er
Leicester undur litrík borg þar sem fjórð-
ungur íbúa er af öðru bergi brotinn en hinu
engilsaxneska og hér tifa ungir Indverjar í
hefðbundnum mussum við Nike-skóna sína
og ungu múslimastúlkurnar bregða sér í
gallajakka utan yfir svarta serkinn.
Ég sit þó mest við tölvuna þar sem ég er
að vinna að lokaverkefninu mínu til M.ed,-
gráðu frá Kennaraháskólanum. Það hljómar
ef til vill undarlega að fara alla leið til Eng-
lands til að Ijúka námi frá Kennó en nú er allt
hægt með tölvupósti og netaðgangi. Það
er þó rökrétt að vera hér að því leyti að
lokaverkefnið mitt snýst um árangur kynja-
skiptingar og þar búa Bretar að gamalli
hefð sem er mjög áhugaverð fyrir mig og
mitt starf þótt ekki séu kynjaskiptir bekkir
með svo ung börn eins og leikskólabörnin
mín!
En að Bretlandi slepptu get ég í stuttu
máli sagt að ég er að vinna úr rannsókn
minni á afdrifum þeirra barna sem hafa ver-
ið í kynjaskiptu leikskólastarfi á Hjalla en eru
nú komin í grunnskóla. Ég skoða einnig
samanburðarhóp, þannig að í heildina eru
þetta nær 250 hafnfirsk skólabörn sem ég
hef safnað gögnum um og þó að upphaf-
lega hafi ætlunin verið að bera saman fyrr-
um Hjallabörn og önnur börn freistaðist ég
til að seilast eftir fleiri upplýsingum. Þar af
leiðandi munu mikilvægustu niðurstöðurnar
að mínu mati lúta að líðan og samskiptum
hafnfirskra barna og viðhorfum þeirra gagn-
vart kynjunum."
Hvers vegna fórstu til útlanda til að Ijúka
þessu verkefni?
„Námsleyfið mitt var búið og ég komst ekk-
ert áfram með úrvinnslu rannsóknarinnar
vegna anna, bæði í launavinnu og eins í fé-
lagsmálum. Því sótti ég um rannsóknarleyfi
til Hafnarfjarðarbæjar og um áramótin kom
jáyrði, mér til mikillar ánægju. Því pakkaði
ég gögnunum og fór hingað út til að fá
vinnufrið og eins og ég sagði áðan er
spennandi að skoða kynjaskiptingu og við-
horf til kynjanna í breska kerfinu sem bygg-
ir svo sannarlega á gamalli hefð - hvort sem
það er nú til góðs eða ills. Aðstoð Hafnar-
fjarðarbæjar hefur verið stórkostleg en fleiri
hafa stutt við bakið á mér í þessari viða-
miklu rannsókn, s.s. Mál og menning sem að-
stoðaði mig við að launa öllum þeim spyrl-
um og kennurum sem tóku þátt og lögðu á
sig mikla vinnu í tengslum við rannsóknina."
Veistu um einhverjar rannsóknir sem gerð-
ar hafa verið á afdrifum barna úr kynja-
skiptum leikskólum?
„Nú verð ég að svara með einföldu „nei-i".
Sannast sagna hef ég ekki enn fundið leik-
skóla sem nota kynjaskiptingu sem meginað-
ferð í uppeldisstarfinu, hvað þá að þeim hafi
verið fylgt eftir eins og ég er að reyna að
gera. Þess vegna er ég að skoða allt sem ég
kemst yfir af kynjatengdum málefnum og
það sem rekur á fjörur mínar af tilraunum
með kynjaskiptingu á nýju nótunum, þ.e.
þar sem ekki er bara verið að skipta kynjun-
um til að skipta og auðvelda nemendastjórn-
un, sem þó er vissulega mikilvægt, heldur er
einnig verið að andæfa markvisst kynjafor-
dómum (sexismanum). Sú hugmyndafræði
nýju skiptingarinnar er að styrkja bæði kyn á
eigin forsendum og viðurkenna ólíkar þarfir
og ólíka getu, þjálfa nýja og óhefðbundna
færni beggja kynja og vinna að jákvæðum
viðhorfum og samskiptum stúlkna og
drengja til að þau geti mæst á jafninga-
grundvelli, eða eins og skandinavíski frasinn
hljómar: Jöfn en ekki eins!"
Hvenær má búast við niðurstöðum - eða
hvenær lýkur þú verkefninu?
„Ég vonast til að Ijúka verkefninu einhvern
tíma á haustmánuðum en fullyrði ekkert þar
sem ég er að njóta þess munaðar að geta
lesið í friði og að æfa mig í því stórkostlega
ástandi að vera ekki að flýta mér! Svo er ég
líka að skemmta mér við annað verkefni
sem hófst fyrir nær ári en það er þróun for-
rita fyrir leikskóla, nokkuð sem ég og sam-
starfsmaður minn, Matthías Matthíasson,
kerfisstjóri hjá fslenska menntanetinu, köll-
um í gamni „legókubbaforrit" þar sem við
þróuðum sjálfstætt rekstrarforrit sem allir
leikskólar geta notað og erum svo að vinna
að viðbótum sem hægt er að raða við eins
og fagefni fyrir þá leikskóla sem vinna eftir
Hjallastefnunni. Þetta verkefni ásamt rann-
sókninni er í reynd samantekt á öllum þeim
málum sem hafa átt hug minn allan sl. 10 ár
á Hjalla, eða starfræksla leikskóla í fag- og
rekstrarlegu tilliti, og það er dásamlegt að
hnýta slaufurnar."
Hvað eru þau börn gömul sem þú gerðir
rannsókn á, þ.e. eru þetta fyrstu börnin
sem byrjuðu í kynjaskiptum leikskóla hjá
þér?
„Já og nei. Annars vegar eru þetta fyrstu
börnin mín sem náðu tveimur heilum árum
á Hjalla en þau eru 12 ára. Svo er ég líka með
yngri rannsóknarhóp, þ.e. 6 og 7 ára göm-
ul og þannig næ ég enn meiri vidd í rann-
sóknina og þar af leiðandi enn meiri upplýs-
ingum. “
Hrafnhildur Halldórsdóttir
23