19. júní - 19.06.1998, Blaðsíða 67

Jafnrétti í orði og á borði: Alma, ívar, Hlynur og Hrund.
fólk var jafnvel kennt við maka sinn efsvo bar
undir eins og heyra má í dægurlagatextanum
„Maðurinn hennar Jónínu hans Jóns
Alma: „Já, það er ágætt að vísa i
fornsögurnar þegar fólk vænir mann um að
vera að finna eitthvað upp eða brjóta gamla
hefð. Á það má lika benda að i hefðum eru
margar villur sem þarf að laga. Og kannski
hefur okkar lóð á vogarskálarnar haft
þýðingu, í það minnsta urðum við ofsalega
glöð þegar systir mín, sem eignaðist barn um
páskana, kenndi það við bæði sig og
manninn sinn í senn."
Myndi aldrei smyrja bílinn!
Það er ekki nóg með að Hlynur og Alma
skiptist á að svara spurningum blaðamanns,
þau skiptast á að vinna flest þau verk sem
fjölskyldulífið kallar á.
Alma: „Við sáum það fljótlega eftir að við
hófum sambúð að það gekk ekki upp að
vinna saman að heimilisstörfunum. Mér
fannst ég miklu duglegri og var iðulega búin
með allt meðan Hlynur var enn að dunda sér
við fyrstu verkin sín ..."
Hlynur: „Eigum við ekki að segja að ég hafi
haft annan stíl við húsverkin! En við komum
okkur sem sagt fljótlega upp mjög ákveðnu
kerfi sem er enn í gildi."
Alma: „Kerfið er vikuskipt og virkar þannig
að aðra vikuna elda ég og vaska upp en
Hlynur sér um þrif og þvotta. Hina vikuna
eldar hann og ég þvæ og þríf og þannig
gengur þetta koll af kolli. En auðvitað er viss
sveigjanleiki í kerfinu og leyfilegt að víxla
dögum ef svo ber undir."
Öðrum störfum reyna hjónin að skipta
með sér eftir mætti, svo sem að keyra börnin
í pössun eða kaupa á þau föt.
Alma: „Hlynur sér yfirleitt um að svæfa
börnin og hann vaknar til þeirra á nóttunni.
En ég sé að mestu leyti um bílinn. Hlynur
myndi aldrei láta smyrja hann eða þvo hann!
Reyndar er ég meira á bílnum og því lendir
þetta á mér, en það er ekki vegna þess að
mér þyki það skemmtilegt."
Þau hlæja dátt með útskýringunum og það
er augljóst að þrátt fyrir alvarlega
hugmyndafræði og skipulag er yfirbragðið
leikandi létt.
Hlynur: „Þessi verkaskipting skapar ekki
neina togstreitu í sambúð okkar. Svona er
bara lífið, við höfum haft þetta svona
lungann úr fimmtán ára sambúð okkar."
Alma: „Við verðum samt dálítið að vanda
okkur til að falla ekki í far sem við í
grundvallaratriðum erum á móti. Það er til
dæmis algengt þegar kona fer í
barneignarleyfi að hún sé allt í einu farin að
gera allt. Hún sé „heima hvort eð er" og hafi
„ekkert annað að gera". Við ákváðum að
lenda ekki í því."
Hlynur: „Við vorum saman heima með
Hrund fyrstu fimm mánuðina og það
hjálpaði mikið til. Reyndar mælum við
eindregið með því, í framhaldi af allri þeirri
umræðu sem skapast hefur um
fæðingarorlof karla, að feður taki
fæðingarorlof — ekki síst til þess að tryggja
jafna tengslamyndun beggja foreldra við
barnið fyrstu mánuðina."
Að kynnast
klósettburstanum
Að beiðni blaðamanns halda Alma og
Hlynur áfram að rekja verkaskiptingu á
heimilinu og í Ijós kemur að Hlynur fléttar
Hrund oft og hefur jafnvel prjónað á hana
peysu og sokka.
Hlynur: „Hins vegar mæti ég gjarnan dálítilli
tortryggni í saumaskapnum, til dæmis er
tengdamamma treg til þess að lána mér
saumavél þegar við erum þar og ég þarf að
dytta að flíkum. Hún reynir frekar að halda
vélinni að Ölmu."
Alma: „Svipað gerist þegar ég ætla að lyfta
hamri og nagla — þá finn ég fyrir dálitlu
vantrausti af hálfu Hlyns. Líklega er það
vegna þess að hann er vanari að umgangast
ýmiss konar verkfæri í listsköpun sinni og
ekki síður vegna þess að ég hlaut því miður
aldrei kennslu í smíðum í skóla."
Hlynur tekur undir það að kynjaskipting í
verklegum fögum í grunnskóla og ekki síður
inni á heimilum hljóti að hafa mótað viðhorf
fólks á sínum tíma. „Drengir á mínum aldri
voru aldir hörmulega upp í þessu tilliti.
Maður dýfði nær aldrei hendi í kalt vatn,
komst hjá heimilisstörfum á unglingsárunum
og vissi varla hvað klósettbursti var fyrr en í
sambúð var komið."
Hann hefur hins vegar svo sannarlega
fengið að kynnast því með tímanum og er
sáttur við það. „Helsta áhyggjuefnið er, eins
og áðursegir, að detta í hefðbundið mynstur
kynjaskiptingar. Innrætingin er svo mikil að
það er flókið að berjast gegn henni. Það er
líka talsvert flókið að ala börnin upp í trássi
við þessa innrætingu því skilaboðin berast
alls staðar að. Þegar Hrund varfjögurra daga
gömul átti hún til dæmis tíu dúkkur sem vinir
og vandamenn höfðu gefið. Það er þess
vegna ekki skrýtið að hún sé mikil
Barbiekona. Að mínu mati getur ekki verið
neitt genetískt við það að stúlkur leiki sér að
dúkkum en strákar að bílum, bílar hafa ekki
einu sinni verið til nema í hundrað ár! Þetta
er að stærstum hluta tengt skilaboðum úr
umhverfinu."
Alma: „Við eigum strák og stelpu og þau eru
vissulega ólík að gerð. Hins vegar finnst mér
munurinn aðallega liggja í því að annað er
fyrsta barn en hitt er númer tvö. Þau hafa af
þeim sökum alist upp við ólíkar aðstæður og
það er þess vegna sem þau gera ólíkar
kröfur. Ekki vegna þess að þau eru sitt af
hvoru kyninu."
Hlynur: „Við berjumst kannski ekki beint á
móti straumnum en reynum að iðka
fjölbreytni og víðsýni í uppeldinu."
Þeir setja stundum pylsur í
pott ...
Alma rifjar upp að í æsku hafi henni fundist
skrýtið að strákarnir í sveitinni þyrftu einungis
að sinna útiverkum. Stelpunum var hins
vegar gert að sinna bæði útiverkum og
heimilisverkum og það var eitthvað við það
skipulag sem særði réttlætiskenndina.
Alma: „Ég var ellefu ára þegar ég skildi að
þetta var eitthvað skrýtið. Svo man ég líka
eftir að hafa valdið miklum usla með því að
heimta að læra glímu eins og strákarnir! Og
ég fékk það í gegn."
Þeim finnst báðum enn langt i land með
að réttlæti og jafnrétti gildi milli kynjanna i
samfélaginu.
Hlynur: „Fólki finnst að það ríki jafnrétti
vegna þess að alls konar lög segja það. Fólk
heldur að hlutirnir hafi breyst meira en þeir
hafa í raun gert."
Alma: „Ungar kynsystur mínar valda mér oft
mikilli undrun þegar við ræðum heimilislíf.
Hjá þeim viðgengst engin verkaskipting að
ráði, en sem betur fer verða þær dálítið
vandræðalegar þegar það berst i tal. Margar
segja: „Jú, hann setur stundum pylsur í pott,
en ég hef gaman af því að elda og þvo."
Sko, þótt ég hafi gaman af að baða mig
myndi ég ekki nenna að baða Hlyn alla
daga!"
Hlynur: ",,Já, það er líka sérkennileg tilviljun
ef aðeins konur hafa gaman af
heimilisverkunum. Auðvitað er þetta allt
spurning um réttlæti og að halda vöku sinni.
Ef gagnrýnin réttlætiskennd er ekki höfð að
leiðarljósi er auðvelt að festast í gamla
misræminu — þess vegna verður hver og
einn að vanda sig."
67