19. júní - 19.06.1998, Blaðsíða 47

Fyrstu kynni islendinga af tóbaksnotkun
hafa verið rakin allt afturtil ársins 1631
en þá ritar Arngrímur lærði bréf til vin-
ar síns Ole Worm í Kaupmannahöfn þar sem
hann spyrst fyrir um hverju planta sú „sem
sumir kalla indverska, aðrir heilaga, aðrir
nicosium og nicosiana fái áorkað þegar hún
er „drukkin" (reykt) gegnum pípu, þannig að
reykurinn gýs út um munn og nasaholur"
(Tóbak 1998:7). Tóbaksnotkun var þó í fyrstu
nokkuð sjaldgæf en fer síðan að breiðast út
í lok 17. aldar og á 18. öld. Sagt er að konur
tækju í nefið eigi síður en karlar. Tóbaksnotk-
un verður þó ekki almenn meðal kvenna á
Vesturlöndum fyrr en um eða eftir seinni
heimsstyrjöldina. En á 3. áratugnum ríkti
mikil andstaða gegn reykingum kvenna í
Bandaríkjunum og árið 1921 stóð meðal
annars til að leggja blátt bann við reykingum
kvenna („veikara" kynið átti ekki að reykja).
Konur voru sjálfar á móti reykingum en tó-
bakið kölluðu þær tóbaksdjöful sem lokkaði
eiginmennina burtu frá „skyldum" sínum
gagnvart konunni.
Eftir fyrri heimsstyrjöldina milduðust menn
í afstöðunni til reykinga kvenna og frá þeim
tíma fóru reykingar kvenna að blandast inn í
sjálfstæðisbaráttu þeirra. Til að undirstrika
sjálfstæði sitt gerðu konur í Bandaríkjunum
til dæmis jafna kröfu til að reykja og ganga í
síðbuxum. Þessa afstöðu nýttu tóbaksfram-
leiðendur sér í sínu markaðsstarfi og má
segja að upphaf markaðssetningar, sérstak-
lega beint að konum, megi rekja til ársins
1928 þegar Albert nokkur Lasker, auglýs-
ingafrömuður, sem starfaði fyrirframleiðend-
ur Lucky Strike, hóf auglýsingaherferð
tengda réttindabaráttu kvenna. Lasker þessi
hafði nokkru áður verið staddur á veitinga-
stað ásamt konu sinni. Eftir málsverðinn
hugðist eiginkonan kveikja sér í sígarettu en
var þá stöðvuð af starfsfólki veitingastaðar-
ins og henni góðfúslega bent á bann við
reykingum kvenna á staðnum. ( framhaldi af
þessum „kvennaauglýsingum" fara framleið-
endur Lucky Strike að auglýsa sígarettur sem
nokkurs konar megrunarlyf, herferðin bar
nafnið „Reach for a Lucky instead of a
Sweet" og þrefaldaðist salan á þessari teg-
und á einu ári.
Eins og áður segir fór tóbaksnotkun ekki
að verða almenn meðal kvenna á Vestur-
löndum fyrr en um eða eftir seinni heims-
styrjöldina. Fram að þeim tíma hafði hlutverk
Auglýsingar frá 1980 sýndu fágaðar og kynþokkafullar konur.
47