Búfræðingurinn - 01.01.1941, Side 15

BUFRÆÐINGURINN
11
þar lil framrásar vatni, cu skurðum skal haga þannig og það
langt skulu þ'eir grafnir, að sem minnst tjón verði að. Bæta skal
þó tjón er af slíkri veitugerð hlýzt, en tillit skal tekið til gagns
þess, er landareign annara nýtur af verkinu. Sker matsnefnd úr
ef ágreiningur verður um nauðsyn verksins og gagn það, er af þvi
leiðir, og um þátttöku i kostnaði vegna þess hagnaðar, er aðilar
hafa af þvi.
Ráðherra, sem fer með landbúnaðarmál, getur heimilað lögnám
á mannvirkjum, landi og réttindum ef möð þarf til að koma í
framkvæmd þurrkun vatna, tjarna og inýrlendis til að auka land
eða bæta það. Ef menn eiga land i félagi, sem þurrka á, er heimilt
að gera það þó allir aðilar séu þvi eigi samþykkir, ef eigendur
meiri hluta lands samþykkja, enda sé metinn mun meir hagnaður
af framkvæmd verksins heldur en kostnaður.
Eigendur framræslusvæðis, er sameiginlega þarf að þurrka,
hafa rétt til að gera með sér félag um framkvæmdir, eru félögum
þessum settar samþykktir. Til þess þær öðlist gildi þurfa % eigenda
Iandeigna þeirra, sem taka þátt i félagsskapnum, að samþykkja
það og sé eitt atkvæði fyrir hverja landareign, og er þá hinum
skylt að gerast félagar. Leiguliði á rétt til að gerast félagi, ef land-
eigandi vill ekki, og er þá landsdrottni skylt að kaupa mann-
virki eftir mati þegar leiguliði fer frá jörð, ef framkvæmdin er
metin jörðinni til varanlegra bóta.
Samþykkt öðlast gildi eftir að hún er staðfest af landbúnaðar-
ráðherra.
Landeiganda er heimilt að hagnýta sér vatn á landareign sinni
til áveitu í ræktunarskyni, ef hann ekki með þvi spillir eða sviptir
annan aðila neyzluvatni. Til merkivatna liafa landeignir jafnan
rétt, en sé það of litið til að fullnægja þörf heggja, fara skipti á
notkun þess eftir mati.
Réttur til hagnýtingar á áveituvatni verður ekki frá landareign
skilinn nema vatn sé tekið til neyzlu.
Þó er heimilt að krefjast áveituvatns úr öðrum landareignum,
enda hafi sú landareign uppfyllt þörf sina fyrir áveitu til heimilis
og búsþarfa á eigninni og iðnaðar og iðju, sem á henni er rekin.
Þurfi afnot af landi annars manns til slikrar veitugerðar, fer um
það eftir mati, náist ekki samkomulag.
Ekki skal veita meira vatni úr fornum farvegi en nota þarf,
og fella skal vatn aftur i fornan farveg ef unnt er, og svo nærri
upptökum sem gerlegt þykir.
Sé stofnað til áveitu á fleiri landareignir sameiginlega, geta
lilutaðeigendur gert með sér áveitufélag, gilda um það sömu ákvæði
varðandi skilyrði til löglegrar stofnunar og félagsskyldu og fram-
ræslufélög, enda er jafnaðarlega hlutverk framkvæmdanna bæði