Búfræðingurinn - 01.01.1941, Page 32
28
BUFRÆÐINGURINN
verkanir leirjarðarinnar eru undir flestum kringumstæðum meiri
en í sandjarðveginum. Jarðvinnslan getur því, um leið og hún
bætir hárpípuásigkomulag jarðefnanna, aukið vatnsnotkunina.
5) Áburffarnotkunin og frjósemi jarðvegsins hefir mikil áhrif
á eyðslu jurtanna af vatni. Eftir þvi sem jörðin er ófrjórri eða
minna er af nothæfri leysanlegri jurtanæringu i því jarðrými, er
jurtin greinir rætur sínar um, því meir notar plantan af vatni.
Þegar ósamræmi er í hlutföllum þeirra næringarefna, er jurtin
þarf að nota samanborið við þörf hennar, þannig, að vöntun
verður á einhverju næringarefnanna, eykur plantan vatnseyðsiu
sína fram yfir venjulega þörf. Ástæðan fyrir þvi er, að samræmi
verður ætíð að vera milli þeirra lifsskilyrða, sem hver plöntuein-
staklingur þarf að fá fullnægt, til að geta náð sínum eðlilega þroska.
Aukin vatnseyðsla er tilraun plöntunnar að uppfylla þörf sina fyrir
það næringarefnið, sem minnst er af i jarðvatninu. Hellriegel sann-
aði að vöntun á kali, samanborið við vcnjulega kalinotkun, tvö-
faldaði vatnseyðsluna, en alger vöntun á köfnunarefnisáburði þre-
faldaði hana.
6) Itaki loftsins hefir mjög vendeg áhrif á vatnsnotkunina. Eftir
því sem loftrakinn er minni verður vatnsþörfin og vatnseyðslan
meiri. Rannsóknir i gróðurhúsum hafa leitt í ljós, að vatnsnotkunin
til framleiðslu þurrefniseiningar stendur í öfugum lilutföllum við
loftrakann.
7) Áhrif birtunnar. Við Ijósvöntun nota plönturnar, til ákveðins
eftirtekjumagns, meira vatn heldur en þegar þær njóta fullrar birtu.
En samkvæmt rannsóknum Hellriegels1) þá er þó útgufun þeirra
89% meiri er þær vaxa i fullri birtu heldur en þá er þær vaxa
í skugga.
Samkvæmt E. Kriiger má telja, að það þurfi til að mynda 1 kg
af plöntuþurrefni:
í töðu
800 kg vatn
500 — —
300 — —
420 — —
100 — —
- höfrum .........
- rúgi (apr.—júní)
- — (okt.—júni)
- jarðepli .......
Það lætur nærri, að 50 hestburðir af töðu af ha þurfi 4000 m3
af vatni, eða sem svarar til 400 m/m regnhæð um gróðrartímabilið.
Ef gróðrartímabilið er talið frá miðjum maí til ágústloka, og
meðalúrkoma þessara mánaða er lögð til grundvallar, þá er regn-
magnið sem svarar helmingi þess, er þetta eftirtekjumagn þarf af
vatni, sunnanlands allt að þrír fjórðu hlutar, en norðanlands minna
1) Hellriegel: Die Grundleliren des Ackerbaus.