Búfræðingurinn - 01.01.1941, Síða 46

42
BÚFRÆÐINGURINN
3. Flóðvarnargarðar.
Hér á landi hafa verið gerðir varnargarðar vegna hættu af sjávar-
flæði, sjóvarnargarðar, og til varnar yfirflæði frá árfarvegum, flóð-
varnargarðar. i
Stærst mannvirki vegna sjávarflæðis eru sjóvarnargarðarnir á
Stokkseyri og Eyrarbakka.
Til varnar árflæði og landbroti af þess völdum eru stærst þau
mannvirki, sem nú eru undir framkvæmd i llangárvallasýslu, fyrir-
iileðsla Þverár og Markarfljóts.
Sjóvarnargarðarnir hafa verið gerðir til að hindra eyðileggingu
á grunnlóðum, húsum og ræktuðu landi af völdum sjávarflóða, er
koma þegar mikil brim eru samfara stormi af hafátt og stórstraums-
flóðum.
Flóðvarnargarðar eru gerðir i þeim tilgangi að hindra fram-
rennsli vatnsfalla yfir nytjaland í vatnavöxtum, er veldur tjóni með
landbroti, framburði eða skaðlegu áflæði á landið, sem þau
falla um.
Þá hafa verið gerðir varnargarðar fyrir engi, er svo lágt liggja
við árósa, að sjór og árvatnið, er það stiflast upp, flæðir yfir landið
á flóði hverju, eða þegar straumar eru stærstir, t. d. eins og á
Hvanneyri i Borgarfirði.
Sjóvarnargarðarnir á Eyrarbakka liafa verið gerðir með sér-
stökum hætti og af annari gerð heldur en slik mannvirki eru gerð
erlendis. Garðarnir hafa verið byggðir úr grjóti með fláa, en þétti-
iag þeirra verður sandur sá, sem að þeim berst frá áfoki beggja
megin garðanna. Sjóvarnargarðar eru einnig gerðir úr steinsteypu
(fyrir einni jörð á Garðskaga) eða hlaðnir og steinlímdir. Þar sem
þeir ekki iiggja að opnu hafi, eru þeir einnig gerðir úr jarðefnum,
hleðslan af sniddu úr góðum mýrarjarðvegi, en jarðfylling af sand-
blandinni mold. Garðar þessir hafa varnarlag áflæðimegin úr grjóti
1il að hindra röskun af isreki og til þess að hindra að vindbára
sverfi úr hliðfláa þeirra.
Flóðvarnargarðar eru því nær alltaf gerðir úr jarðefnum, annað
tveggja snidduhlaðnir eða þaktir. Sáning má einnig nota til að festa
hliðfláa ]>eirra ofan við vatnsborð, ef vatn liggur að þeim. Straum-
varnarlag á úthlið garðs, sem að vatnsfallinu snýr, er nær undan-
tekningarlaust haft úr grjóti, sem lagt er sem bálkur meðfram garð-
inum, en flái garðsins ekki klæddur með því. Garðar, sem gerðir
eru eingöngu til að hindra áflæði að sumrinu til, eru oft gerðir án
þess að grjótvörn sé sett meðfram þeim, ef straumþungi er lítill í
vatni því, sem með garðinum fellur.
Efni til garðlagsins verður venjulega kostnaðar vegna að taka
sem næst garðstæðinu. Jarðtegundirnar reynast misjafnlega eftir
J