Búfræðingurinn - 01.01.1941, Page 47

43
BÚFRÆÐINGURINN
því, hvernig jarðefnin eru blönduð. Hreinn leir þéttir vel, en hefir
þá ágalla að í þurrkum springur hann og út frá sprungunum getur
vatnið étið sig gegnum garðana. Beztur er sandblandaður leirjarð-
vegur og má sandmagnið ekki vera minna en 15% og ekki meira
en 45%.
Veltutorf er einnig gott til garðagerðar, cn svarðarmýrar eru
lakari, einkum ef rauði er í landinu. Sand má nota, en þá þarf
rými garðanna að vera mun meira heldur en þegar betra efni er
notað, og í slíkum görðum þarf að hafa þéttilag af öðru efni i
miðjum garði.
Séu garðar gerðir úr mýrarhnaus, þar sem undanstungurnar
eru notaðar til uppfyllingar, á að stinga lmausana sniddulaga og
hvolfa þeim, þegar þeir eru lagðir innan í garðinn, þannig, að þeir
slcari fyrst á úthleðslu fláans og hvern á annan frá báðum hliðum
inn til miðs garðsins og hverri hnausaröð, sem lögð er í garðinn,
á að þjappa ineð hnalli. Sé annar jarðvegur notaður, þarf einnig að
troða eða þjappa saman á annan hátt efni garðsins og bezt er þvi
að leggja það í 30—40 cm þykkum lögum á garðinn. Garðana þarf
að kýfa vel, svo að halli út af brún þeirra til annarar eða beggja
hliða svo vatn sígi ekki i garðinn.
Viðvíkjandi undirbúningi að framkvæmjdum til landvarna á
þenna hátt má taka það sérstaklega fram, að framkvæmdin krefst
verkfræðilegs undirbúnings, ef um nokkrar stærri aðgerðir er að
ræða, og undirbúningur þeirra verður ]>vi ekki tekinn hér til með-
ferðar, en aðeins rætt um smærri aðgerðir til varnar landbroti eða
áflæði á ræktað land eða engi.
Það má greina milli mismunandi gerðar af flóðvarnargörðum:
1) Aflokunargarðar, þar sem garður fylgir vatnsfarvegi, en nær
til beggja enda til staða, er úliloka áflæði á landið. Liggi slíkur
garður meðfram árósi, verður nokkur hluti garðsins ef til vill sjó-
varnargarður.
2) Opnir varnargarðar eru aðeins í efri endann tengdir þeirri
hæð á landinu, sem trygg er gegn liáflæði í farveginum, og hafa
þá venjulega það hlutverk, að hindra framburð af sandi og aur
á nytjaland eða verja það landbroti.
3) Varnargarðar gegn leiráburði og yfirflæði á engjar um hey-
annatímann.
Um legu garðanna verða aðeins tekin hér fram einstök fá atriði,
er til athugunar verða að koma við undirbúning og framkvæmd
verksins.
Þegar garðar eru gerðir annars vegar eða beggja vegna meðfram
farvegi, minnkar breidd þess svæðis, er vatnið getur breitt sig yfir
í vatnavöxtum. Þelta veldur hærri vatnsstöðu á hinu afmarkaða
svæði fyrir framrennsli vatnsins, um leið eykst hraði þess, og það