Búfræðingurinn - 01.01.1941, Page 62
58
BÚFRÆÐINGURINN
2. og 3. mynd. Langrœsla.
Liggi aftur viðtökuskurðir eftir aðalhallanum, en }>arrk-
skurðirnir og lolcræsi ]>vert við hann, er framræslan kölluð
þverræsla.
Hvorutveggja aðferðin getur komið til greina í notkun, og
í mörgum tilfellum næst bezt tilgangur framræslunnar með
því að velja millileið um stefnu skurðakerfisins, sem vikur
meira eða minna frá þessum tveimur aðferðum eftir því, sem
staðhættir gera nauðsynlegt.
Þverræslan hefir marga kosii fram yfir langræsluna, meðal
annars þessa:
1) Þegar þverskurðir og ræsi liggja þvert við aðalhalla
landsins, skcra þau fgrir neðanjarðarvatnsrásina og vatnið
úr jarðveginum sjálfum fær á þerina hátt þann hámarkshalla,
sem það getur fengið til að síga til ræsisins. Niður fyrir sig
verkar þurrkræsið eða skurðurinn með því að skera fyrir
vatnsæðarnar, en upp fyrir sig þurrkar hann með því að skapa
aukinn halla á vatnsborðsflöt grunnvatnsins ofan við ræsið.
Við langræsluna aftur á móti verður vatnið að síga til ræsis-
ins eftir leið, sem liggur þvert við aðalhalla landsins. Neðan-
jarðarrennsli vatnsins verður því í stefnu milli aðalhalla
landsins og stefnunnar þvert á þurrkskurðinn eða lokræsið,
og því meiri mismunur, sem er milli aðalhalla landsins og á
hæðamuninum milli vatnsborðs í ræsinu og grunnvatnsborði
landsins út frá því, þvi lakar verkar langræslan, því mjórri
spildu þurrka þau sitt hvoru megin. Langræslan kemur þvi
aðeins til greina á hallalitlu landi eða þar, sem halli er minni
en 1:250.