Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1994, Qupperneq 42

40
Eiríkur Rögnvaldsson
en önnur andlög. Aftur á móti hafa svokallaðir „þungir“ nafnliðir, þeir
sem eru langir og/eða flóknir, tilhneigingu til að standa aftar í setningu
en setningafræðilegt hlutverk þeirra gæfi tilefni til. Þetta á einnig við
um „óákveðna“ nafnliði, þ.e. liði þar sem höfuðorðið er án ákveðins
greinis.
A þessu hvorutveggja eru ýmsar skýringar, sem við þurfum ekki að
fara út í hér; nóg er að hafa í huga að þessara tilhneiginga gætir í mjög
mörgum tungumálum. Það er ljóst að þetta kemur líka fram í fornís-
lensku. Þannig er miklu algengara að fornafnaandlög standi á undan
fallháttarsögn en önnur andlög, eins og Halldór Ármann Sigurðsson
(1988) hefur t.d. bent á. Þannig sýnir (21a) dæmigerða röð með for-
nafnaandlagi, en (21b) dæmigerða röð þar sem andlagið er sérnafn.
(21) a. Þá skal [hann drepa] (Þorgils saga skarða, s. 625)
b. Þá skal [drepa Þorkel fullspakl (Fljótsdœla saga, s. 709)
Það er þó rétt að taka fram að vissulega kemur einnig fyrir að for-
nafnaandlög fari á eftir fallháttarsögninni, og sérnöfn á undan.
3.2 Endurtúlkun
Eins og áður var nefrtt er venjulega talið að frumnorræna hafi verið
OV-mál. Halldór Ármann Sigurðsson (1988) gerir ráð fyrir að einhvem
tíma í málsögunni, a.m.k. fyrir ritunartíma elstu varðveittra handrita ís-
lenskra, hafi þetta breyst; vegna fjölda VO-setninga á yfirborði hafi
grunngerðin verið endurtúlkuð sem VO. Endurtúlkun er hér lykil-
hugtak, sem nauðsynlegt er að átta sig vel á. í umfjöllun um setninga-
fræðilegar breytingar innan ramma generatífrar málfræði er oft miðað
við þetta líkan (sjá t.d. Andersen 1973:767; Lightfoot 1979:148; Falk
1993:34):
(22) „Eldri kynslóð" „Yngri kynslóð"
Málfræði 1 ___—» Málfræði 2
ý __—-----' 4
Mál 1 Mál 2
Þetta á að sýna að hver ný kynslóð verður að „koma sér upp“ málfræði
móðurmálsins út frá máli foreldranna. Málfræðin sjálf verður ekki yfir-