Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1994, Page 124
122
Kristján Árnason
sem er eins og staðfesting á því að þeir hlutir sem taldir eru séu fimm
eins og áður var haldið:
(35) Einn, tveir, þrír, fjórir fimm
LH !LH !LH !LH !HLL%
Þetta sýnir að tónlækkun getur átt sér stað milli LH tóna sem eru
áherslutónar, en eins og áður segir er hugsanlegt að rekja megi muninn
á (34) og (35) til þess að í (34) séu háu tónarnir lokatónar frekar en
hlutar af LH tónum og að lokatónarnir slíti, ef svo má segja, í sundur
umdæmi tónlækkunarinnar.
6. Um hugsanlega eintóna
Við höfum séð að ekkert mælir gegn því að fleiri en einn áherslutónn
standi innan sömu tónfallslotu. Þótt eðli málsins samkvæmt verði að
gera ráð fyrir að einungis sé eitt kjarnaatkvæði, sem er sterkasta at-
kvæðið í hverri tónfallslotu, þurfa önnur atkvæði ekki að vera öll jafn
veik, heldur má gera ráð fyrir ýmiss konar aukaáherslum. í dæmunum
sem rætt var um í síðasta kafla er gert ráð fyrir að þessi áhersluatkvæði
beri HL tóna eða LH tóna. Það er þó athugandi hvort allar aukaáhersl-
ur, hversu veikar sem þær eru, eiga að teljast bera fullan áherslutón. I
sumum tilvikum virðist koma til greina að gera ráð fyrir tónum sem
eru einfaldari í sniðum, þ.e.a.s. eintónum. I segðum eins og í (18) hér
að framan, þar sem aðaláherslan er fremst (vegna þess að miðað er
á Dísa), er ekkert ólíklegt að undir lokin geti komið einhvers konar
aukaáhersla á morgun, eins og sýnt er í (36):
(36) DÍSA kemur á morgun
HL
H L%
Ef lokalækkunin stafar af lágum markatóni er e.t.v. engin ástæða til
þess að gera ráð fyrir að áherslutónninn sé annað en einfaldur H tónn.
Á svipaðan hátt mætti láta sér detta í hug að í: