Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2007, Page 175

Ritdómar
173
from English, whereas the derivational morpheme or ending comes ffom Icelandic
(bls. 64) en eigi að síður eru mörg slík orð undir beinum tökuorðum (þ.á m. allar
sagnimar) og hliðstæð orð eins og loggi (enska log) og rakki (enska rack) hafa verið
sett hvort í sinn flokk. Ef fara ætti þessa leið þyrfti líka að huga að fleiri myndum en
uppflettimyndinni sem birt er í listunum því jafnvel þótt hún sé endingarlaus bætast
oft við endingar í öðrum beygingarmyndum, t.d. fleirtölu. Eðlilegra er að miða við
orðstofninn og líta svo á að orð séu bein tökuorð ef stofninn er sá sami í vestur-
íslensku og ensku (þótt íslenskar beygingarendingar (og greinir) bætist við eftir því
sem við á) en blendingsorð ef hann inniheldur myndön úr báðum málunum, t.d. af-
leidd orð með enskri rót og íslensku viðskeyti og samsett orð þar sem annar liðurinn
er íslenskur en hinn ættaður úr ensku. Þannig yrðu mörkin milli flokkanna skýrari og
slík skipting væri líka í betra samræmi við almenna notkun hugtaksins blendingsorð.
í öðm lagi virðist samanburður við íslensku ekki hvíla á nógu traustum gmnni eins og
nánar er fjallað um síðar (sjá 7 hér á eftir) eða það er ekki gerð nógu góð grein fyrir
því sem greinir að orðaforða og orðanotkun í vesturíslensku og nútímaíslensku. Það
leiðir sums staðar til ruglingslegrar flokkunar og óljósrar framsetningar. Þannig em
fd. orðin rafmagnsstrœtiskör og strœtiskar talin til tökumerkinga þótt orðin hljóti að
vera ný í vesturíslensku (enda engin merking gefin fyrir íslensku) þar sem síðari
bðurinn er ættaður úr ensku en fyrri hlutinn úr íslensku hljóta þau að teljast blendings-
°rð. Svo er einnig um brauðláf (loaf of bread) sem hefur verið greint sem tökuþýðing
þótt seinni liðurinn sé ekki íslenskur heldur e.k. aðlögun á enska orðinu. Aftur á móti
virðast ýmis orð sem BA greinir sem vesturíslensk nýyrði betur eiga heima meðal
fökuþýðinga, t.d. draghnífur ‘drawknife’ og krossbraut(ir'T) ‘crossroads . Tökumerk-
‘ngar og orð sem hafa orðið fyrir e.k. merkingarbreytingum fyrir áhrif frá ensku hefðu
Þurff talsvert ítarlegri umfjöllun en raunin er. Auk örstutts inngangs er einungis birtur
bsti eða tafla um slík orð, (ensk) skýring á merkingu þeirra í vesturíslensku og (ensk)
skýring á merkingu orðsins í íslensku („Stand. Icelandic Meaning ; sjá bls. 65-66).
Ætla má að enska orðið sem gefið er sem þýðing fyrir vesturíslensku sé í ntörgum til-
vikum jafnframt áhrifavaldur breytingarinnar þótt það eigi ekki alltaf við. Þessi tafla
vekur a.m.k. jafnmargar spumingar og hún svarar. í nokkrum tilvikum er gefin sama
enska þýðing fyrir vesturíslensku og (nútíma)íslensku og lesandi getur því ómögulega
áttað sig á því í hverju breytingin er fólgin, t.d. í sögnunum meina og hugsa og for-
setningunni fyrir. Annars staðar skarast þýðingin og einnig eru dæmi þess að þýðingu
vanti fýrir (nútíma)íslensku. Hér hefði þurft að sýna orðin í samhengi sem varpaði
'jósi á breytingar á merkingu þeirra og notkun og skýra betur í meginmáli hvers eðlis
Þ®r eru.
Loks eru sýnd dæmi um orðalag sem á sér beina fýrirmynd í ensku, m.a. fost orða-
sambönd. Þetta eru því e.k. tökuþýðingar. Sum samböndin koma ekki fyrir í nútíma-
■slensku, t.d.frjósa upp ‘ffeeze up’ (um stöðuvatn), en önnur hafa aðra merkingu í
Vesturíslensku, t.d. aftur á bak og áfram ‘to and fro’, ofan við ‘on top of og renna út
Clf run out of. í enn öðrum tilvikum væri einfaldlega tekið öðruvísi til orða, t.d. í end-
°num á ‘at the end of (ísl. í lok) eða mest af tímanum ‘most of the time’ (ísl. oftast,
ntestallan tímann o.s.frv.). Orðasamböndin eru í flestum tilvikum sýnd í samhengi,