Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2007, Page 177

Ritdómar
175
orðanna eina vísbendingin um beygingu þeirra og í meginmáli er lítið fjallað um
beygingarleg eða orðmyndunarleg einkenni á tökuorðunum almennt.
I 5. kafla er vikið að fáeinum beygingarlegum einkennum í vesturíslensku sem
flest tengjast sögnum. í fyrsta lagi eru sýnd nokkur dæmi um að sterkar sagnir séu
heygðar veikt með þátíðarviðskeytinu -aði (eitt dæmið sýnir reyndar annað, þ.e.a.s.
einfoldun innan sterku beygingarinnar því þar er eintölustofn sagnarinnar notaður í
fleirtölu: bjóu í stað bjuggu). Þetta er breyting sem á sér ýmis fordæmi í íslenskri
málsögu og samtímalega er hún t.d. algeng í máli bama á máltökuskeiði. í öðm lagi
em nefnd dæmi um óhljóðverptar beygingarmyndir, t.d. (þeir) kvartaðu. Einungis era
nefnd dæmi um sagnmyndir þar sem búast hefði mátt við w-hljóðvarpi og sú spuming
vaknar hvort sambærilegar orðmyndir komi fyrir víðar í beygingakerfmu, t.d. í nafn-
orðum, og hvort einnig megi finna dæmi um að /-hljóðvarpsvíxi komi ekki fram.
Þeirri spumingu er þó ekki varpað fram í bókinni og dæmin einungis gefin til að sýna
einföldun í sagnbeygingu. í þriðja lagi era gefin nokkur dæmi sem sýna fomlegar
beygingarmyndir, öll um endinguna -ustum í miðmynd sagna utan eitt (lœkniramir).
Loks er fjallað lítillega um viðtengingarhátt sem hefur verið talinn vera á undanhaldi
1 vesturíslensku þótt BA bendi reyndar á að sagnasambönd með mundi komi oft í hans
stað, t.d. ég mundi ekki vanta að vera (bls. 105). Hún rekur það til áhrifa frá ensku þar
sem hjálparsögnin would er notuð á sama hátt en getur þess aftur á móti ekki að slík
sambönd era vel þekkt í íslensku lika þótt þau kunni að vera útbreiddari og algengari
1 vesmríslensku. Dæmi um framsöguhátt þar sem búast hefði mátt við viðtengingar-
hætti era t.d. í óbeinni ræðu (sumirsögðu að hann Itafði átt...), á eftir spumartengingu
{hvort það var...) og á eftir sögninni Italda (ég hélt aðþað var...).
I undirkafla með yfirskriftinni „Nouns“ er í raun fjallað um fallmörkun og breyt-
’ogarnar tengjast því fremur sögnum og forsetningum en nafnorðunum sem slíkum
(auk þess sem andlagið er í mörgum dæmanna alls ekki nafnorð heldur fomafh). Eigi
að síður gefa dæmin ákveðnar vísbendingar um beygingarkerfi fallorða og þróun þess
Þótt BA fjalli takmarkað um þann þátt. Kaflinn samanstendur að langmestu leyti af
sundurleitu safni dæma þar sem fallmörkun er á einhvem hátt afbrigðileg. í sumum
tflvikum tekur sögn eða forsetning með sér annað fall en almennt tíðkast í íslensku
(það var ákaflega mikil hjálp fyrir þeim; bls. 103) en önnur dæmi virðast endurspegla
e-k. rugling í fallmörkun eða notkun fallmynda, t.d. þar sem sama sögn/forsetning
tekur með sér fleiri en eitt fallorð og þau era ekki öll í sama falli (F hljóp inn ogsagði
°kkur, ég og indjánann; bls. 99). Af svipuðum toga era allmörg dæmi þar sem fall-
°rðið virðist einfaldlega notað án fallendingar, þ.e.a.s. óbeygt í einhverjum skilningi
(þeir voru vaitir vatn (bls. 100), svona hálfa teskeið af lyftiduft, kjóll meó tölur (bls.
*0l), að horfa á þeir (bls. 102)). Þótt sum dæmin gætu sýnt breytta fallmörkun,
Þ-e a.s. að þolfall sé notað í stað þágufalls, getur orðmyndin í síðasta dæminu ekki
verið neitt annað en nefnifall. Athyglisvert er að þótt fallið sé ekki táknað með sýni-
egum hætti í tveimur síðustu dæmunum er þar greinilega um fleirtölu að ræða. Þetta
8$ti bent til þess að fallbeyging og tölubeyging haldist ekki að öllu leyti í hendur því
Parna virðist mega greina e.k. niðurbrot í fallbeygingu þótt aðgreining eintölu og fleir-
tö'u standi óhögguð. BA nefnir þetta aftur á móti ekki í umfjöllun sinni og niðurstaða