Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1924, Page 153

ÞJÓDRÆKNIS-SA M TÖK ÍSLENDINGA I. VES.TURHEIMI
119
á að lilusta á, til að flytja ræður
Látíðisdagmn, og liefir })að liepn-
ast vonum franiar, og skal nú
skýrt frá því í sem styztu máli.
Sumarið 1914 bauð forstöðu-
nefndin Hannesi ráðherra Haf-
stein vestur sem gesti Yestur-ls-
lendinga og mæltist til, að hann
mælti fyrir minni Islands hátíðis-
daginn. Boði þessu gat hann ekki
tekið sökum stjórnar-anna og af-
þakkaði það með mjög vinsam-
legu bréfi.
Þó ekki yrði af komu Hannesar
Hafsteins, kom annar nafnkunn-
ur gestur vestur það sama sumar,
síra Jón Helgason forstöðumað-
ur prestaskólans í Eví'k—nií bisk-
up Islands. Ferð þessa fór hann
að tilhlutan síra Friðriks J. Berg-
manns og kom til Winnipeg 13.
júlí. Yar hann fenginn vestur
til þess að aðstoða við vígslu
hinnar nýreistu Tjaldbúðarkirkju,
er söfnuður séra Friðriks hafði
þá látið byggja. Dvaldi liann í
bænum fram yfir Islendingadag
og fékk forstöðunefndin hann til
að mæla fyrir minni Islands. Jók
])að á tilbreytni hátíðarinnar, að
einn ræðumanna var svo langt að
kominn og' jafn nafnkunnur mað-
ur. Mun sií hugsun liafa vaknað
hjá mörgum, að æskilegt væri að
svo gæti verið sem oftast. Með
því varð og' hátíðin í enn fyllri
sk ilningi þ j óðminningardagur.
Hún varð einskonar stofnun, er
sameinaði þjóðina í eitt.
Rúmu ári síðar kom leikrita-
skáldið Goðmundur Kamban vest-
ur. Nam hann staðar í New York
um veturinn. Sumarið eftir (1916.)
ákvað nefndiu að bjóða honum
vestur á kostnað hátíðarinnar og
að mæla fýrir minni Islands.
Komu þau lijón bæði nokkru fyrir
íslendingadag. Flutti hann ræð-
una, og að hátíðinni afstaðinni
ferðaðist hann um hin ýmsu
bygðarlög í samkomu erindum
fyrir sjálfan sig. Hvarf hann eigi
austur aftur fyrr en komið var
fram á vetur.
Sumarið eftir, 1917, kom Einar
Jónsson myndhöggvari til Ame-
ríku ásamt konu sinni, til ársdval-
ar í Bandaríkjunum. Settust þau
að í borginni Philadelphiu. Vann
hann þar við að fullkomn mynda-
styttu þá hina miklu, er liann bjó
til af Þorfinni Karlsefni fyrsta
landnámsmanni í Vesturheimi—og
sett var þar upp í hinum fagra og
fræga listigarði borgarinnar, —
Fairmount Park. Þráðu það nú
margir, að hann kæmi vestur
lengra, áður en hannn hyrfi heim
aftur. Kom því Islendingadags-
nefndinni saman um, að bjóða
þeim hjónum sem lieiðursgestum
til Winnipeg 2. ágúst sunmrið eft-
ir, 1918. Tóku þau boðinu, en
fyrir töf, er þeim bar að liöndum
við landamærin, náðu þau eigi
vestur fyrir þann tíma og eigi fyr
en tveimur dögum síðar, eða 4.
ágúst. Fundu löggæzlumenn Can-
adastjómar að vegabréfi þeirra
og þótti það ekki svo fullkomið,
sem herrétturinn krafði í þá daga.
Þótti nú mörgum súrt í broti, að
þannig sykldi til takast, en við
enga var að sakast, nema lands-