Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1930, Page 130

96
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
hvern veginn svo háttað, að það
var eins og maður mætti augunum
æfinlega fyrst, hvar sem maður
leit á andlitið. Fyrir löngu hafði
hann lagt niður að láta hár sitt
vaxa, svo að höfuðkúpan sást í
allri sinni nöktu fegurð; hærur og
hárskerar gerðu svip hans hvorki
ellilegri né unglegri. Svona var
Andri í broddi lífs síns; líklegast
hér um bil 45 ára að aldri, því séra
De Wit Talmadge segir að menn
fari þá almennast að hugsa sér
fyrir heimili; en þetta er einmitt
kveldinu áður en Andri fór sína al-
ræmdu bónorðsför, að vér höfum
þessa lýsing af honum. Þannin var
þá in ytri ásýnd mannsins.
Um hina innri eða andlegu hlið
hans getum vér verið þeim mun
stuttorðari, sem hinni er iýst ná-
kvæmar. Ekki er getið um neins-
konar skóla á eynni, sem Andri
ólst upp á, enda er hann skólunum
alveg óháður, og stefna hans öll
liggur í hinu “praktiska”. Þó hef-
ir hann eflaust á einhverjum
sunnudagsskóla heyrt söguna um
“Goliath’’, þvf “Goliath” liefir
snemma verið hans uppáhalds
hetja og fyrirmynd. Að skora
hvern mann á hólm strax, sem þeir
höfðu mæzt og heilsast, hláturinn
og storkunaryrðin, þegar enginn
þoröi til við þá, er svo allsendis ein-
kennilegt hjá báðum, að oss liggur
við að segja að Andri hafi farið þar
svo langt, að hann hætti við að
vera “original”, og áhrif þau, sem
Goliath hafði á hann, leiði hann
stundum óafvitandi út í að stæla
hann. Eftir því sem sést, hafa trú-
arskoðanir hans verið mjög ó-
ákveðnar, eitthvað svipað því sem
Danir kalla “De skjönnes Ideale”,
Hann hefir dýrkað “ið fagra”, því
óðar en hann heyrir getið innar
ljómandi dóttur Loga konungs, ef-
ar hann ekki sögurnar um hana í
minsta máta, en langar strax til að
eignast hana, og leggur á stað, eins
og pílagrímur ástarinnar, til að
biðja innar fögru Svanhvítar, þó
þau hefðu aldrei sést áður, og hann
mætti því búast við hryggbroti.
Enda var það það, sem reið hon-
um að fullu, því í þeirri ferð slokkn-
aði hetjan út af, eftir að hafa gefið
meðbiðlum sínum sinn undir hvorn
og klappað konuefninu undir hök-
una. En þó hann væri fallinn, hafa
þó áhrif þau, sem hann hlaut að
hafa á sína öld, þegar komið í ljós
á samtíðarmönnum hans, og það
svo greinilega, aö sumir inir röm-
ustu andstæðingar hans hafa líkst
honum hvað mest, til dæmis þeir
Högni og Helgi. Takið hvern helzt
sem þið viljið, af öllum þeim, sem
saga hans getur um, og eg skal
sýna ykkur, að hann var ekkert
nerna svo mikið eður lítið brot af
Andra jarli. Högni gat ekki stilt
sig um að giftast Svanhvíti, alt
eins og Andri, og Helgi reif af
Högna alla garmana alt inn að
skyrtunni, öldungis eins og Andri.
En áhrif hans lágu reyndar dýpra,
og komu fyrst fram löngu seinna,
þegar farið var að tæta í kaupstað-
inn á íslandi, og kveða rímur á
kvöldin. Það er á “praktisku’’ hlið-
ina, iðnað íslands, tóvinnuna, sem
Andri hafði mest áhrif. Þeim á-
hrifurn lýsti Jón Thóroddsen af-
bragðs vel í Manni og Konu, þar
sem hann segir: “Og hóf hann
(Þorsteinn) að lcveða . . . nálin hjá