Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1938, Blaðsíða 133

MoMtor o?ð
um landnámið í Álftavatns- og Grunnavatnsbygð.
Eftir Séra Guðmund Arnason
Ýmsir halda, að >að hafi verið
fremur tilviljun en nokkuð annað,
sem réði því, hvar íslenzkir land-
nemar settust að, þegar þeir voru
að leita bústaða á landnámsárun-
um. En auðvitað er það ekki rétt
á litið. Jafn mikilsverðir atburðir
og landnám eiga sér ákveðnar og
eðlilegar orsakir.
Hver var orsökin til þess að land-
svæði það, sem venjulega er nefnt
Álftavatns- og Grunnavatnsbygð,
var numin af íslendingum?
Það hefir stundum verið sagt um
þessar bygðir líkt og húskarl Ingólfs
sagði forðum, þegar húsbóndi hans
settist að þar sem hann fann önd-
vegissúlur sínar reknar af hafi: “Til
lítils fórum vér um góð héruð, ef
vér skulum byggja útnes þetta.’’
Honum leizt ekki á Seltjarnarnesið.
Og mörgum, sem komið hafa í þess-
ar bygðir, hefir ekki litist á þær;
þær hafa verið sagðar kostarýrar,
og margan hefir furðað á því að
menn skyldu ekki geta fundið
frjórra og betra land ótekið í Mani-
toba fyrir rúmum fimtíu árum.
En hvað sem sagt hefir verið og
hvað sem hverjum lízt, er það sögu-
leg staðreynd, að þarna námu ís-
lenzkir menn land og settust að fyrir
rneira en, fimtíu árum; þarna bygðu
ftienn sín fyrstu hús úr bjálkum úr
skóginum og héldu eflaust að lands-
kostir væru ekki svo afleitir, þó að
þá líklega hafi grunað, að þeir
væru annars staðar til betri.
Um landgæði yfir höfuð er það að
segja, að það getur margt komið til
greina, þegar um þau er rætt, margt
fleira en frjósemi jarðarinnar, þó að
hún sé mikilsverð. Það er ekki
sjálfsagt að fólki líði æfinlega bezt
þar sem jarðvegurinn er frjósam-
astur; og ekki hefir sú orðið raunin
á alls staðar hér í landi nú á síðari
árum. En út í þá sálma ætla eg
ekki að fara.
Hvers vegna fóru þá þeir, sem
settust að í þessum bygðum, ein-
mitt þangað en ekki eitthvað ann-
að?
Tildrögin voru ofur einföld, í
stuttu máli þessi:
Mjög skömmu eftir að íslending-
ar fóru að flytjast til Manitoba,
settust nokkrir þeirra að í Winni-
peg. Winnipeg var smár bær á
þeim árum, og þar var lítið um at-
vinnu. En svo kom hinn mikli fjör-
kippur í bæinn, þegar hann komst í
járnbrautar-samband við Austur-
Canada. íbúatalan margfaldaðist á
stuttum tíma, atvinna varð nóg,
einkum við húsabyggingar, og fast-
eignir komust í hátt verð. Þetta
var hið svokallaða fyrsta “boom” í
Winnipeg. Margir íslendingar sett-
ust þar að þá. En uppgangurinn
varaði ekki lengi í það sinn. Eftir
nokkur ár var bærinn “flatur” eins
og vindlaus hjólbarði. Menn urðu
að fara og leita sér atvinnu annars