Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1938, Blaðsíða 153

NÍTJÁNDA ÁRSÞING ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGSINS
129
þeirra. Það er þessi afstaða, þetta við-
horf við lífinu, þessi lausn á vandamálun-
um, sem lagt hefir grundvöllinn að lýð-
réttindunum og varðveitt þau fram á
þenna dag. Að fá öðrum alveldis um-
boð sitt að gæfuleitinni, er nokkurn veg-
inn hið sama og að missa einstaklings
eðli sitt ,hætta sjálfur að vera sjálfur. Þú,
sem það gerir, lifir ekki lengur, heldur
lifir hann í þér sem hið skilyrðislausa
vald hefir fengið til að steypa upp hugs-
anir þínar og fyrirskipa þér lífsins veg.
Mönnunum hefir verið líkt við gras, og
það er sönn líking. Þeir eru “sem gras,
er skjótt hverfur.’’ Grasið grær njóti
það regns og sólar, það þroskast, móðn-
ar, útendir æfiákvörðun sina. Sólin er
heit, regnið er svalt, en hitinn og kuld-
inn næra það. En sé það fært á þann stað
þar sem sólin nær eigi til þess með hinum
steikjandi geislum sínum, undir skugga
trjánna, þar sem regndropamir falla af!-
vana af trjágreinunum niður á þai'
hreytist vöxtur þess. Það verður gelgju
gult, það missir allan lífrænan lit, verður
afllaust og nýtur hvorki eða neytir krafta
sinna.
Eins og yður er kunnugt, er fyrsti lið-
hrinn í stefnuskrá félagsskapar vors
þessi: “Að stuðla að því af fremsta megnl
að Islendingar megi verða sem beztir
borgar í hérlendu þjóðlífi.” Var á þetta
htiast á síðasta ársþingi og vil eg enn
hiinna á það. Með ýmsum hætti er hægt
að sýna sig nýtan borgara eftir almenn-
Uln mælikvarða, en í því efni, sem öðrum
er það sérstaklega eitt sem auðkennir
einstaklinginn sem hinn ágætasta borgarn.,
en það er starf hans í þjóðfélaginu ef það
er af réttu tagi; — það eru áhrif þau sem
hann hefir á samtíð sína, og það sem
hann leggur henni til á andlega og verk-
'ega vísu. Það gjald, er oss auðfengið og
v6r vel að því komin. “Gull og silfur
eigum vér ekki,” og það er jafnvel
hannske svo ástatt fyrir sumum að vér
e*gum erfitt með að svara hinum venju-
legu opinberu kröfum borgar og sveita,
eu vér eigrnm öll, einn sjóð, nægilegan til
Pess að svara þessu öllu, sjóð sem aidrei
P'ýtur en vex því meir sem af honum er
tekið. Sjóður þessi er þjóðararfur vor,
viðhorf hinna norrænu þjóða, skoðun
þeirra og útlegging á lífinu. Einn fyrsti
og stærsti þátturinn 1 norrænni menn-
ingu er krafan um frelsi og frjálsræði ein-
staklingsins. An þess frelsis nær ein-
staklingurinn ekki fullum þroska, hversu
sem að honum er hlúð af hinum sterka
armlegg ríkisins. Honum fer eins og
grastorfunni esm færð er úr sólunni undir
skugga trjánna.
Með þessum arfi getum vér goldið vora
æðstu borgara skyldu, ekki sízt eins og nú
stendur og eg hefi drepið á. Þar sem uú
er um völdin togast og um frelsið barist,
þá látum áhrifa vorra gæta út frá voru
arfgenga sjónarmiði, að vernda einstakl-
ingsfrelsið, innan þeirra þjóðfélaga sem
vér búum með. Fyrst og síðast metum
allar stefnur eftir þeim þroska meðölum
sem þær veita einstaklingnum, og látum
það ekki um oss spyrjast að oss sé svift
af fótum með neinum fagurmælum eða
flotgjöfum. Eigum engan þátt i undir-
málum eða launsvikum við frelsið, því það
er dýrmætast og hefir verið dýrustu
verði keypt af öllum eigum mannkynsins.
Hinni canadisku þjóð, bandaríkjaþjóðinni
er eigi meiri styrkur að öðru, eigi sizt á
þessum timum, en að hver einasti ein-
staklingur, leggist á eitt til að varðveita
mannréttindin innan þjóðlifsins.
* * *
Þá er að snúa sér að sjálfum félagsmál-
unum, og gerðum nefndarinnar á siðastl.
ári og hvarflar manni þá fyrst í huga
missir mætra og góðra vina — félags-
systkina — er kvödd hafa verið burt á
þessu liðna ári. Meðal þeirra eru þessir
einkum: Halldór J. Egilsson í Swan River;
Jón Halldórsson í Langruth; frú ölöf
Martha Skaptason, Halldórsson í Winni-
peg; Philip Johnson að Lundar; frú Hall-
fríður Sigurðsson að Wynyard; Kristlaug-
ur Andrésson, Árborg; Joseph Stefánsson
í Winnipeg; Elías Geir Jóhannsson að
Gimli; Ólafur læknir Björnsson í Winni-
peg; Gunnl. ólafsson í Winnipeg; Magnús
Hinriksson við Churchbridge; Jón Janus-
son í Foam Lake; Eyjólfur S. Guðmunds-
son í Tacoma; Grímur ölafsson við Ross,
Minn.; Jón Skúlason við Geysir; Gunnar