Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1944, Blaðsíða 138

116
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÆLAGS ÍSLENDINGA
Stefánsson skáld frá Fagraskógi orðaði
það í hinu stórbrotna kvæði sinu
“Norræn jól”:
og allir þeir, sem guði sínum gleyma
þeir glata fyrstir sinni þjóð.
Þjóðræknisaldan, sem reis i Mil-
waukee fyrir 70 árum siðan, hjaðnaði
aldrei með öllu, en hófst á ný í ýmsum
myndum víðsvegar í bygðum Islendinga,
hæst og varanlegast með stofnun Þjóð-
ræknisfélags Islendinga í Vesturheimi
fyrir aldarfjórðungi síðan. Stóð félagið
því í reyndinni á gömlum merg, enda
sýndi það sig, að hugsjónir þær, sem það
hefir frá upphafi helgað starfsemi sína
— varðveislu og ávöxtun íslenskra eðlis-
kosta og menningararfs vors — sló á
næma strengi og djúpstæða í brjóstum
fjölda manna og kvenna.
Á þessum tímamótum fer vel á því, að
vér rifjum upp fyrir oss stefnuskrá fé-
lagsins og leggjum oss á ný á hjarta þær
skuldbindingar, sem hún felur í sér; en
vitanlega er henni ætlað annað hlutverk
og veglegra heldur en að vera dauður
bókstafur. — Hún á að vera áttaviti vor
í þjóðræknisstarfinu.
Samkvæmt fyrstu málsgrein hennar,
stefnir félagið að þvi marki, “að stuðla
að því af fremsta megni, að Islendingar
megi verða sem bestir borgarar í hér-
lendu þjóðlífi.” Þessi grundvallar-máls-
grein í lögum félagsins verður raunhæf-
ari og gildi hennar enn auðsærra í ljósi
þeirra miklu krafa og kvaða, sem ör-
lagaþrungin samtíð og lönd þau, sem
vér búum í og eigum þegnskuld ao
gjalda, leggja oss á herðar. Enda sæmir
oss það eitt, islenskum mönnum, sem
eru “farmenn og synir hins frjálsborna
anda”, að vera jáfnan:
í brjóstfylking þeirra manna,
sem hatast við illvígt aldarfar
en unna því rétta og sanna,
og elska mest hin ónumdu lönd og
kanna.
Svo að eg taki að láni nokkrar ljóðlínur
úr fögru minningarkvæði eftir Einar P.
Jónsson skáld um vestur-íslenskan h^r-
mann, sem nýlega féll í frelsisstríði þvi
hinu mikla, sem nú er háð í heiminum-
Annars er framangreind málsgrein
laga félags vors prýðilega skilgreind í
ritgerðum þeirra dr. Rögnvaldar Péturs-
sonar og séra Guttorms Guttormssonar í
fyrsta árgangi Timarits þess. Leggía
þeir báðir réttilega áherslu á það atriði.
að það sé meir en þegnhollustan ein við
hið nýja land, þó sjálfsögð sé og mikil-
væg, sem hér er um að ræða; menn
verða að leggja eitthvað á borð með sér,
menningarlega talað, til þróunar þjóð-
arinnar, sem þeir eru orðnir hluti aí,
annars geta þeir illa hlutgengir talist-
Séu þeir snauðir að veraldlegum auði,
skyldu þeir minnast orðanna ódauðlegu:
“Silfur og gull á eg ekki, en það sem eg
hefi, það gef eg þér.” Er þar í þessu
sambandi átt við þá menningarauðlegð
og þann hugsjónaarf,’ sem íslendingar
hafa af erfðum þegið. Af þeim auö*
andans og manndómsins ber þeim að
miðla sinni nýju þjóð sem örlátlegast.
Á þann streng sló dr. Sigurður Nordal
í hinni ágætu og vekjandi ritgerð sinru
í Tímariti voru um “Framtíð íslenskrar
menningar í Vesturheimi”, sem tala ®tn
sérstaklega til vor á þessum tímafflðt-
um: “Eg efast ekki um, að sú verði
raunin á, að virðing hinna íslensku
ætta í vestrænu þjóðlífi verði því meirl>
sem þær varðveita betur sjálfsvitund
sína og erfðamenningu. Og þegar er e%
segi varðveita, á eg ekki einungis við
vörn, heldur líka sókn. Islending3'
vestra búa enn yfir menningararfi,
það er heilög skylda þeirra við sitt nyia
fósturland að gera lifandi þátt í Þeirrl
menningu, sem þar er að skapast. Enda
verður sú arfleifð svo virkust eign þeirra
sjálfra, að þeir verði ekki einung)S
geymandi heldur líka veitandi.”
Hinar tvær málsgreinar stefnuskral
Þjóðræknisfélagsins eru svo hin nau
synlega undirstaða og túlkun hinna^
fyrstu, viðleitninnar að verða sem beseJ1
og gjöfulastir borgarar landi sinU’„ j
þær málsgreinar eru á þessa leið:
styðja og styrkja íslenska tungu og
vísi í Vesturheimi” og “að efla saffllú