Uppeldi og menntun - 01.01.2012, Side 33

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(1) 2012 33
gUðlaUg ólafsdóttir, hanna ragnarsdóttir og BörkUr hansen
fyrir alla, stuðlar að skilningi milli ólíkra hópa og lýðræðisleg vinnubrögð virkja nem-
endur til þátttöku (Hanna Ragnarsdóttir, 2007b; Nieto, 2010; Wrigley, 2000, 2003). Einn
lykillinn að samskiptum og lýðræðislegum umræðum er þekking á markmálinu, þ.e.
því tungumáli sem er ríkjandi í umhverfinu. Nemendur af erlendum uppruna verða
því að ná valdi á markmálinu en það telja fræðimenn lykil að velgengni nemenda
(Delpit, 1995; Nieto, 2010; Wrigley, 2000).
Málfærni nemenda má greina í tvennt, annars vegar færni þeirra til að nota tungu-
málið til samskipta (e. basic interpersonal communication skills) og hins vegar til að
nota tungumálið til að ná námsmarkmiðum (e. cognitive academic language prof-
iciency) (Cummins, 2005). Til að nemendur geti náð valdi á markmálinu þarf ílagið
(e. input) innan og utan kennslustofu að vera nægilega mikið. Eldri börn eru almennt
talin eiga betra með að tileinka sér markmálið í fyrstu en þau yngri. Margt kemur þar
til, svo sem aukinn vitsmunaþroski, betri tök á námsaðferðum og meiri skilningur á
því hvernig nám fer fram. Nemendur með annað móðurmál en markmál þurfa að
vinna ötullega að því að byggja upp færni í nýja tungumálinu eigi þeir að ná árangri í
skólum (Birna Arnbjörnsdóttir, 2007).
Wrigley (2000, 2003) hefur skoðað einkenni skólastarfs þar sem nemendur af
erlendum uppruna og nemendur sem búa við fátækt hafa náð góðum árangri. Þar
byggist allt skólastarfið á gagnkvæmri virðingu og stuðlað er að lýðræðislegum vinnu-
brögðum með virkum samræðum milli nemenda og kennara. Skilningur á náminu
og gagnrýnin hugsun er þjálfuð með rökræðum, samvinna nemenda er mikilvæg og
miklar kröfur eru gerðar til allra nemenda. Vel er fylgst með framvindu námsins hjá
öllum nemendum. Aðrir þættir sem Wrigley bendir á eru teymisvinna kennara, jafn-
ingjafræðsla, námskrá löguð að nemendum, lestrarkennsla þar sem skilningur nem-
enda er dýpkaður og síðast en ekki síst mikil og vönduð kennsla í markmálinu. Um
leið varar Wrigley við að kenna félagslegum aðstæðum um lélegt gengi í skóla því þá
sé hætta á að skólinn slaki á kröfum til sín um vandaðar og vel skipulagðar kennslu-
stundir.
Talið er mikilvægt að nemendur sem koma inn í skóla frá öðrum löndum fái ýtar-
lega kynningu á tilboðum skólanna, tómstundastarfi og leiðum í framhaldsnámi þar
sem þeir þekki ekki þá möguleika sem þeim bjóðast í skólanum eða nærsamfélag-
inu. Að sama skapi er talið nauðsynlegt fyrir nemendur að geta leitað til einhvers
ákveðins aðila innan skólans með mál sem þeir þurfa úrlausn á (Nieto, 2010). Í fjöl-
menningarsamfélögum fellur það að nokkru leyti í verkahring skóla að byggja brú og
aðstoða fjölskyldur nemenda af erlendum uppruna við að skoða tækifærin sem börn
þeirra hafa. Rannsóknir hafa sýnt að í sumum tilvikum eru skólar helsti tengiliður fjöl-
skyldna innflytjenda við nýja samfélagið og því mikilvægt að þeir sinni því hlutverki
gaumgæfilega (Hanna Ragnarsdóttir, 2007a; Nieto, 2010; Wrigley, 2003). Mikilvægt er
að ganga út frá því að allir foreldrar hafi áhuga á menntun barna sinna þó að þeir hafi
mismikla þekkingu á því hvernig skólastarfið fer fram (Ryan, 2006; Wrigley, 2003).