Hugur - 01.01.2008, Qupperneq 56

Hugur - 01.01.2008, Qupperneq 56
54 Jón A. Kalmansson sérkennilegheitum vitundarlífsins heldur tekur hana sem vísbendingu um eitthvað sem heíur milda þýðingu. Það kann að virðast undarlegt að leggja svo mikla áherslu á eina birtingarmynd ímyndunaraflsins; undrunina gagnvart tilvistinni. A ímyndunaraflið sér ekki margar birtingarmyndir? Svarið er að sjálfsögðu jákvætt. Sennilega tengja flestir ímyndunaraflið við getuna til að skapa eitthvað nýtt úr fyrri reynslu og minn- ingum,'3 setja sér eitthvað fyrir sjónir sem ekki blasir nauðsynlega við; setja til dæmis saman á nýjan og frumlegan hátt orð, liti eða tóna, og skapa þannig lista- verk. Við tengjum ímyndunaraflið líka við getuna til að brjótast frá viðteknum hugmyndum og leiðum til að skoða veruleikann, og opna um leið augun fyrir nýjum skilningi og þekkingu; að sjá ekki aðeins það sem aðrir sjá, það sem viðtekið er að sjá, heldur vera fær um að sjá eitthvað nýtt, eitthvað sem enginn hefur áður komið auga á. Með þessu móti hefur ímyndunaraflið mikla praktíska þýðingu. Það hjálpar okkur í lífsbaráttunni með því að gera okkur kleift að sjá fyrir erfiðleika og finna ný tækifæri og lausnir. Það leikur til dæmis lykilhlutverk í tækni og vís- indum.14 Án þess gætu vísindamenn ekki þróað hugmyndir sínar og tilgátur um heiminn eða fiindið upp ný og nytsamleg tæki. Imyndunaraflið er hka forsenda siðferðilegrar hugsunar. Með ímyndunaraflinu getum við gert okkur í hugarlund afleiðingar gerða okkar til skemmri og lengri tíma. Þessi hæfileiki kann að vera mannkyninu í heild mikilvægari nú á tímum en nokkru sinni fyrr. Almennt má segja að ímyndunaraflið geri manni kleift að sjá möguleika og tengsl; sjá eitt í ljósi annars, og sjá að eitthvað annað en það sem er gæti verið.’5 Ef við værum ófær um að gera okkur í hugarlund að hlutirnir gætu verið öðruvísi en þeir eru þá gætum við ekki hugsað okkur hvernig þeir gætu verið betri. Hugmyndir og hugsjónir - hæfileiki manna til að sjá fyrir sér í huganum annan og betri mann og heim - eru þess vegna forsenda þess að þeir geti á 13 David Hume bendir á það í Rannsókn á skilningsgáfunni (Reykjavík: Hið íslenzka bók- menntafélag 1988, s. 69) að hugsun okkar og ímyndunarafl sé háð skynjun okkar, reynslu og minningum. Þótt hugsun og ímyndunarafli mannsins virðist við fyrstu sýn lítil takmörk sett, sé meðal annars „auðvelt að skapa ófreskjur og hvers kyns óskapnað" og geti „flutt oss á örskotsstundu til fjarlægustu hlpta himingeimsins", þá sé þeim í raun þröngur stakkur skor- inn: „allur sköpunarmáttur [hugsunarinnar] felst í því einu að hún getur raðað saman þeim efnivið sem skynfærin og reynslan láta henni í té, velt honum fyrir sér, miklað hann og dregið úr“. Það er án efa rétt hjá Hume að hugsun og ímyndunarafl eru háð skynjun og reynslu, og þess vegna getur mikil lífsreynsla, þekking og kunnátta styrkt og auðgað ímyndunaraflið. En hann kann, eins og fleiri raunhyggjumenn, að hafa gert of lítið úr því í hve ríkum mæli áhrifin eru gagnkvæm; að hve miklu leyti hugsun okkar og ímyndunarafl mótar óhjákvæmilega sjálf- an efniviðinn, skynjun okkar og reynslu af hciminum. 14 Fræg ummæli Alberts Einstein um mikilvægi ímyndunaraflsins koma vart á óvart í ljósi þess að þar talaði maður sem kollvarpaði viðteknum hugmyndum um efnisheiminn með kenning- um sínum: „Eg er nógu mikill listamaður til að nýta mér að vild ímyndunaraflið, sem ég álít mikilvægara en þekkingu. Þekking er takmörkuð. Imyndunaraflið spannar heiminn". Þessi orð féllu í viðtali er birtist í Saturday Evening Post, Philadclphia, 26. október 1929. 15 „Heimspeki," segir William James, „sem hefst í undrun, eins og Platon og Aristóteles sögðu, getur hugsað sér allt öðruvísi en það er. Hún sér hið venjulega eins og það væri undarlegt, og hið undarlega eins og það væri venjulegt. Hún getur tekið hluti upp og lagt þá niður aftur. Hugur hennar er fullur af lofti sem leikur um hvert viðfangsefni. Hún vekur okkur af inn- grónu kredduföstu móki okkar og brýtur upp staðnaða fordóma okkar“. Some Probtems of Philosophy, s. 987.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196

x

Hugur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.