Hugur - 01.01.2008, Blaðsíða 165

Sápukúlur tískunnar“
163
klassíska tímabilintf1 lýsti ekki aðeins Robert Mandrou yfir hrifningu sinni í tíma-
riti Annálahreyfingarinnar,52 heldur vildi höfuð skólans á þeim tíma, Fernand
Braudel, í umsögn sinni „undirstrika frumleika og brautryðjendaeinkenni bókar
Michels Foucault."53 Braudel áttaði sig skjótt á hæfileikum Foucaults og studdi
hann dyggilega þegar hann sótti um stöðu við Collége de France. Það hefði
Braudel betur látið ógert ef marka má Einar Má sem sótti síðar fyrirlestra Fou-
caults við þessa æðstu menntastofnun Frakklands: „Mér virtust þessir fyrirlestrar
fremur andlausir og ólíkir bókum heimspekingsins, þeir voru lítið meira en orð-
ræður hvers meðal háskólakennara, og rökin hálfgerður rembingur. Ég kom þar
því ekki oft.“ (m) Það hefði líklega komið Braudel á óvart ef Einar Már hefði
farið á hans fiind að fyrirlestri Foucaults loknum og bent honum á að Foucault
byði upp á fyrirlestra sem væru rökrembingur og meðalmennska.54
Ekki er nóg með að Foucault sé ófrumlegur og steli frá sagnfræðingum án þess
að geta þess, heldur hafa þeir ekki sýnt honum neinn áhuga: „Sagnfræðingar held
ég að virði Foucault naumast viðlits." (132) Einar Már er einlægur þegar hann
segist „halda“ að svo sé. Raunin er hins vegar sú að þetta er alrangt. Kannski væri
engin ástæða til að gera veður út af þessu nema ef vera skyldi að „ég eigi að teljast
sagnfræðingur" (136) eins og doktor Einar Már orðar það. Auk þeirra sagnfræð-
inga Annálahreyfingarinnar sem þegar hafa verið nafngreindir nægir að nefna hér
Roger Chartier og miðaldarsagnfræðinginn Jacques Le Goff sem fullyrðir að
„Annálaskólinn hafi orðið fyrir áhrifum frá miklum hugsuðum og menntamönn-
um á borð við Michel Foucault".55 Fjölmargir aðrir franskir sagnfræðingar hafa
skrifað um Foucault, þ.á m. fornaldarsagnfræðingurinn Paul Veyne.56 Margir
þýskir sagnfræðingar hafa ritað bækur um Foucault frá sagnfræðilegum sjónar-
51 Folie et Déraison. Histoire de la folie a l'áge classique, París: Plon 1961. Ritstjóri þessarar ritraðar
forlagsins Plon var sagnfræðingurinn Philippc Ariés.
52 Robert Mandrou, „Trois clés pour comprendre la folie á l’époque classique", Annales 17 (1962),
s. 761-771.
53 Fernand Braudel, „Note.u,Annales 17 (1962), s. 772.
54 Ekki kemur fram hvaða ár Einar Már sótti fyrirlestra Foucaults en meirihluti þeirra hefur
verið gefinn út hjá Gallimard (og einhverjir þeirra þýddir). Lesendur geta því sjálfir metið
hvort hér sé á ferð rembingur og meðalmennska. Ljóst er að höfundi hefur tekist að sannæfara
Stefán Snævarr („Sæmi fróði skrifar bréf') sem segir það „rétt hjá Einari Má að Foucault
virðist engu skeyta um sagnfræðilegar rannsóknir og bregður oft dularhjúpi yfir rök sín ef
einhver eru.“
55 Viðtal viðjacques Le Goff,„'Ihe History oflnnovation and Revolt“,eurozine.com/articles/2003-
09-05-goff-en.html. Texti Foucaults „Les déviations religieuses et le savoir médical“ birtist í bók
sem Le Goff ritsfyrði: Hérésies et sociétés dans l’Europe préindustrielle, París: Mouton 1968, s.
19-25. Roger Chartier er ásamt ævisagnaritara Foucaults, Didier Eribon, ritstjóri safnrits um
Foucault sem inniheldur m.a. greinar eftir nokkra sagnfræðinga: Foucault aujourd’hui. Actes
des neuviémes rencontres INA-Sorbonne, 27 novembre 2004, París: L’Harmattan 2006.
56 Paul Veyne, „Foucault révolutionne l’histoire", Comment on écrit l’histoire, París: Seuil 1978,
s. 201-242. Meðal annarra franskra sagnfræðinga sem hafa skrifað um Foucault má nefna
Arlette Farge, „Michel Foucault et les archives de l’exclusion", Penser lafolie. Essais sur Michel
Foucault, París: Galilée 1992, s. 65-78; Gérard Noiriel, „Foucault and History. The Lessons of
a Disillusion“,/o«rna/ ofModern History 66 (sept. 1994), s. 547-568.