Hugur - 01.01.2008, Page 177

.Sápukúlur tiskunnar
175
Þó skyldi hafa hugfast að það liggja margar brýr yíir gjárnar sem aðskilja þessa
tvo hópa menntamanna. Þannig skrifar t.d. Kristján B. Jónasson um útlistun
Einars Más á frjálshyggjunni: „Höfundur er að vísu ekki mjög blæbrigðaríkur í
útmálun sinni á afleiðingum stefnunnar. Ferhnu er lýst sem einhverskonar geggjun,
óskiljanlegri söguþróun sem er handan allrar skynsemi“.9° Og þótt Páli Baldvini
Baldvinssyni finnist gagnrýni Einars Más á frönsku hugsuðina nokkuð sann-
færandi álítur hann að hún sé ekki „studd nægilegum tilvitnunum til að hún hafi
víðtækt gildi.“9' Þessi dæmi og önnur sýna að menntamenn í menningargeiranum
eru ekki alfarið ógagnrýnir á léleg fræðileg vinnubrögð. En munurinn er eins og
fyrr segir að slíkir annmarkar vega ekki jafn þungt á vog menningargeirans og stíll
eða skemmtanagildi.
Menntamenn í menningargeiranum hafa nokkuð til síns máls þegar þeir benda
á, eins og Þröstur Helgason í tilfelli greinaraðar Kristjáns Kristjánssonar, að sam-
félagsgagnrýnin skrif séu svo fágæt að í þeim sé mikill fengur, jafnvel þótt þau séu
fræðilega ófúllkomin. Þröstur minnti í tilefni af útkomu Bréfs tilMaríu aftur á að
„slíkar bækur eru [...] fágæti hérlendis."92 Viðar Þorsteinsson tekur undir þetta:
„Islenskir rithöfundar hafa verið alltof feimnir við að skrifa ritgerðir um sam-
félagsmál og útgefendur mættu að sama skapi vera duglegri við að gefa þau skrif
út. [...] Bréf tilMaríu ætti að vera mönnum bæði innblástur og hvatning."93 Og
Kristján B. Jónasson lýkur ritdómi sínum á eftirfarandi ábendingu: „Alvöru rit-
höfúndar sem skrifa um alvöru málefni eru fágæt tegund í íslenskri náttúru.“94
Ljóst er að menntamenn í menningargeiranum kalla á meira efni af þessum toga
og það er kannski ekki nema von þar sem gagnrýni Einars Más á nýfrjálshyggjuna
er í raun jafn sjaldséð á Islandi og gagnrýni Kristjáns Kristjánssonar á póstmód-
ernismann áratug fyrr.
Þótt fræðimenn beri virðingu fyrir stílistum er varla raunsætt að ætlast til þess
að finna megi meðal þeirra marga „alvöru rithöfunda“ í skilningi Kristjáns B.
Fræðimenn sem eru jafnvígir á stíl og hugsun, eins og Þorsteinn Gylfason heitinn,
eru sjaldséðir innan múra háskólanna sem þjálfa menn fyrst og fremst í gagnrýn-
inni hugsun en minna í stílbrögðum. Fræðimenn ættu hins vegar að hafa, eins og
menntamenn menningargeirans, jákvæða afstöðu til skrifa um „alvöru málefni" og
„samfélagsmáT og miðla sjálfir breiðari lesendahópi þekkingu sem þeir hafa aflað
æsiblaðamannsins. Hann vill búa til sögu um póstmódernismann, hneykslanlega sögu, sem
kallar fram hjá lesandanum ákafa andúð á því sem hinn heimspekilegi æsiblaðamaður lýsir.
Þessu markmiði nær Kristján vafalaust með marga lesendur sína. Það svarar hinsvegar ekki
spurningunni um hvort markmið sem þessi séu líkleg til að geta af sér áhugaverða umfjöllun.
Græðir maður eitthvað á því að lesa það sem Kristján hefur skrifað um póstmódernisma? Er
maður fróðari? Er eitthvað sem maður skilur betur? Um þetta hef ég talsverðar efasemdir."
Gagnrýni Jóns á Kristján ætti ekki síður við um Bréf til Mariu.
90 Kristján B. Jónasson, „A strandstað", s. 90.
9t Páll Baldvin Baldvinsson, „Maríubréf úr Svartaskóla", s. 38.
92 Þröstur Helgason, Lesbók Morgunb/adsins 21. apríl 2007. Páll Baldvin Baldvinsson („Maríubréf
úr Svartaskóla") tekur líka fram að slík deilurit séu „fátíð hér í fámenninu."
93 Viðar Þorsteinsson, „Bitlaust þras og list heilaspunans".
94 Kristján B. Jónasson, „Á strandstað", s. 90.