Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2010, Blaðsíða 228

Áhrif íblöndunar ZOP, klórs og flúors
Tafla 2 ber saman mælingar á blýstyrk frá sömu sýnatökustöðum í Asbrú á tveimur mis-
munandi tímapunktum þegar ZOP var ekki blandað í vatnið: Annars vegar í janúar og
mars 1999 meðan varnarliðið klór- og flúorbætti neysluvatnið og hins vegar í maí 2009
eftir að varnarliðið var farið og engin efnaíblöndun átti sér stað. Ljóst er af töflu 2 að
blýstyrkurinn árið 2009 var aðeins einn hundraðasti til einn þúsundasti af styrknum i
byrjun árs 1999 þegar neysluvatnið var sótthreinsað og flúorbætt.
Tafla 2 Samanburður á blýinnihaldi einstakra sýna á Ásbrú frá 1999 og 2009
Sýnatökustaður Sýnanúmer 2009 Niðurstöður 19991 (pg/L) 2009 (pg/L)
Skógarbraut 1108-1-1A Sýni-04 56 0,51
Skógarbraut 1107-2-1A Sýni-06 24 0,33
Skógarbraut 1104-1-1A Sýni-07 311 1,07
Skógarbraut1114-2 Sýni-08 8.256 2,55
Skógarbraut 1110-1L LeadCheck® Aqua2) 5.466 < 15
1) Mælingar í janúar og mars 1999 fyrir íblöndun ZOP fengnar úr gagnagrunni Umhverfisdeildar Varnarliðsins.
2) Sýni mæid með LeadCheck®Aqua skyndiprófi, greiningarmörk LeadCheck®Aqua eru 15 pg/L.
Þessi lági blýstyrkur árið 2009 gefur til kynna að óhætt hafi verið að stöðva íblöndun ZOP
í veitukerfi Ásbrúar eftir lokun herstöðvarinnar. Þá vakna upp spurningar um hvers
vegna mældist svo mikið blý í vatninu á herstöðinni fyrir íblöndun ZOP árið 1999. Ekki
verður komist hjá því að horfa til hugsanlegra áhrifa íblöndunar klórs og/eða flúors a
blýmengun. Klór er sterkur oxari sem getur aukið tæringarmátt vatns, t.d. með því að
lækka sýrustig þess (Abigail o.fl., 2000). Einnig eykur klór leiðni vatns sem ýtir undir
galvaníska tæringu í vatni (Subramanian o.fl., 1995). Flúor gæti haft óbein áhrif á tæringu
blýs úr vatnslögnum með því að „stela" áli úr upplausn. Á1 leikur lykilhlutverk i
myndun ýmissa útfellinga með efnum sem eru í vatninu, en ef það binst flúor nýtist álið
ekki til að mynda þessar útfellingar (Bergur Sigfússon, 2010. Munnleg heimild). Þessar
útfellingar sem álið myndar, fái það tækifæri til þess, geta hugsanlega myndað varnar-
himnu innan á rörin sem hindra að blý í leiðslum komist í snertingu við vatnið.
Áhrif sýrustigs vatns
Eins og áður hefur komið fram var sýrustig drykkjarvatns í Reykjavík hæst á meðal
þeirra veita sem voru rannsakaðar í þessu verkefni en lægst á Grundarfirði. I töflu 1 sést
að blýstyrkur í Reykjavík var allstaðar undir greiningarmörkum (0,3 pg/L). Meðal-
blýstyrkur sex sýna með blýlóðað tin í Grundarfirði var hins vegar 1,9 pg/L. Samkvænit
tvíhliða t-prófi fyrir ólík fervik er marktækur munur á meðalstyrk blýs í samsvarandi
sýnum (lagnir með blýlóðað tin) frá Reykjavík og Grundarfirði (p = 0,01). Því er ekki
hægt að útiloka að mismunandi sýrustig vatns á þessum tveimur stöðum eigi þátt i
muninum á blýstyrki. Þetta er í samræmi við erlendar rannsóknir sem segja að lágt
sýrustig eykur hættu á blýmengun í neysluvatni (Schock, 1990). Hafa skal í huga að
marktækniprófið er byggt á takmörkuðum gögnum og þættir aðrir en sýrustig geta jafn-
framt haft áhrif á blýstyrk í neysluvatni á íslandi.
Áhrif járns
Það vakti athygli að blý skyldi ekki mælast í sýnum frá Reykjanesbæ þótt það mældist i
öllum sýnum frá Ásbrú og báðum sýnunum frá Sandgerði en þessi bæjarfélög eru öll með
sama vatnsból (sjá töflu 1). Á Ásbrú mældist jafnvel blý í sýni 01 sem var tekið í Leifsstöð
úr rústfrírri lögn. Sé járnstyrkur vatnsins skoðaður í töflu 1 sést að hann var mun meiri i
sýnum frá Reykjanesbæ (100-625 pg/L) en sýnum frá Ásbrú (yfirleitt < 45 pg/L)-
Hugsanlegt er að járn sem tærist úr vatnslögnum í dreifikerfinu og fellur út aftur geti átt
2 2 6
Arbók VFl/TFl 2010