Læknablaðið - 01.08.1923, Blaðsíða 48

146
LÆKNABLAÐIÐ
sarna skug'gamismun gagnvart loftríku lungnaholdi sem vatn, gröftur
eöa blóS í pleura?
Klinisk diagnose á lungnasullum er oft mjög erfiö, og er þaS skiljan-
legt, þar eS subphrenisku lifrarsullirnir eru mjög blekkjandi; verSur hér
á eftir greint frá sjúkl., sem fengiS hafSi blóSspýting hvaS eftir annaS,
en röntgenmyndin sýndi kalkaöan sull undir þindinni. Mun slíkt ekk;
einsdæmi.
Kalks'kug g a r. Þess var fyr getiö, aö kalk gæti gert þaS aö verk
um, aS sullir kæmu fram á röntgenmyndum. Þótt svo sé venjulega til
oröa tekiö, aö sullir séu kalkaöir, þá er þaö ekki rétt; kalkiö er ekki i
sjálfu dýrinu heldur i capsula fibrosa, þ. e. a. s. í því holdi, sem næst
liggur sullinum (5). Þegar sullormur sest aö i lifrinni hagar likaminn sér
gagnvart þessum óboöna gesti sem hverju ööru corpus aliemum (8) og
myndar bandvefshýSi, capsula fibrosa, utan um orminn. í Jjessa capsula
sest stundum kalk, sem getur varpaö skugga á röntgenmyndina; þaö eru
því breytingar i umhverfi sullsins sem koma fram á myndinni, en ekk;
sjálfur sullurinn. Ef því væri svo variS, aö flest sullhýöi kölkuöust innan
fárra ára, mundi geislaskoSunin vera miklu öruggari en reynslan sýnir.
íslenskir læknar hafa veitt kölkun sullanna mikla athygli og hafa þeir
G u S m. M a g n ú s s o n (5) og S æ m. B j arnhjeöfnsson (9) birt
skrá yfir hve tiö muni vera kölkun sulla. Hinn fyrnefndi hefir viö upp-
skuröi á 169 sjúkl. fundiö kalk í caps. fibrosa á 23 sjúkl. (13,6%), en
S. Bj. hefir viö krufning á holdsveikum mönnum á Laugarnesspitalanum
fundiS 58 sulli í 30 cadaverum og ])ar af 19 kalkaöa (32,7%). Orsökin
til þess aö kalksullarnir eru tiöari á Laugarnesspitalanum er væntanlega
sú, aö hér er um aö ræSa krufningar á yfirleitt rosknu fólki og sullirnir
]jví gamlir orSnir. Þessarar góSu hjálpar viö geislaskoSunina, kalk í caps.
fibrosa, gætir því ekki nema hjá tiltölulega fáum sjúklingum. Eins og
10. mynd ber meS sér, er þaö hin hvelfda kalkskel efst i lifrarskuggan-
um, seni gerir aö verkum aö sullinn er hægt aö sýna á röntgenmyndinni.
ASlalsjúkdómseinkenni þessa sjúkl. var hæmoptysis hvaö eftir annaö;
hér er því um aö ræöa kalkaöan, subphreniskan sull meS propagatio tii
lungans og læsio á æöum í lunganu. Stundum eru kalkskuggarnir sem
aögreindir blettir (11. mynd), en þó þannig, aö þeir veita hugmynd uni
stærö, og lögun tumors. KalkiS getur líka komiS fram sem samfeld, fín
skuggastryk (12. mynd) ; hjá þeim sjúkl. var gert ráö fyrir cholelithiasis
eöa nefrolithiasis, en ekki echinokokk sem kom í ljós viö geislaskoöun-
ína. I öörum lilfcllum er kalkskugginn mjög dimmur, sem samfeld breiSa,
(13. mynd), og má sjá af þessari mynd, aS kalkskugginn er jafnsterkur
og skugginn af crista ilei Hér er þvi um mjög kalkborna caps. fibrosa
aS ræöa og væntanlega eru slíkir sullir mjög gamlir.
Kölkun i sullbelgjum er auSvitaö ekki bundin viö lifrina, en.á sér staö
þar sem yfirleitt myndast caps. fibrosa um sullina; og slíkt mun gerast
á öllum mjúkum pörtum líkamans. Á 14. rnynd sést t. d. sterkur kalk-
skuggi i pelvis og hafi*i sjúkl. sull í lig. latum uteri.
E c h. ventriculi. Eg hefi eitt sinn heyrt sænskan háskólakennara
nefna syfilis „apann meSal sjúkdómanna" vegna ])ess, hve lues getur tekiS
á sig margvislegar mvndir. Mér viröist geta veriö svipaö ástatt um sulla-
veikina. Læknar hér á landi vita hversu nauSsynlegt er, aS hafa echino-