Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.01.1932, Síða 4

4
Karlmennska og gleði Hannesar Hafsteins .. .
[Stefnir
skap. Sálmaskáldin settu sorg og
angist í sæti norræns anda. Trú-
fræði, sem varla sá til sólar og
lítið mat himneska heiðríkju, gerði
þjóð vora smám saman niðurlúta,
ásamt drepsóttum og árgöllum,
sem gengu boðleið yfir landið.
Þunglyndi þjóðar vorrar blasir við
í mest allri kvæðagerð miðaldanna,
þó að finna megi fáeinar undan-
tekningar á víð og dreif. Þetta
sanna t. d. heimsádeilur, sem
kveðnar voru um hnignun lands og
lýðs og sú örvænting um sáluhjálp,
sem bólar á í sálmum, kvæðum og
stökum, og hélst sú deyfð öldum
saman. Þegar rofar til fyrir til-
stilli Eggerts Ólafssonar og Jóns
Þorlákssonar, kveður þó ekki að
karlmensku né gleði, svo að neinu
nemi. Jón prestur kveður að vísu
brosandi um haltan fót sinn:
Þótt eg fótinn mistii minn
mín ei rénar kœti,
hojipað get eg í himininn
haltur, á öSrum fæti.
Og hann kveðst geta messað hress,
þó að hann missi ess, þ. e. a.
hross. En sr. Jón grípur svo sjald-
an í þennan streng, að þau ígrip
svara helzt til leifturs, sem bregð-
ur fyrir í náttmyrkri. Eggert hvet-
ur landslýðinn til búmennsku og
búmannstrúar. En hann nær litlum
tökum á alþjóð, enda sat hann ekki
í þeirri hliðskjálf, sem hljóðvarp-
að gæti rödd hans út yfir landið.
Bjarni amtmaður kveður karl-
mannlega í fornum anda. En ekki
er hann vonglaður að sama skapi.
Ást hans fær ekki fótfestu á jörð-
inni, svo að heitið geti. Og hann
fer með hana upp til skýja. Sú för
er skáldleg. En alþýðan getur ekki
fylgst með honum á þeirri leið,
og veit ekki hvaðan á sig stendur
veðrið.
Gísli Brynjólfsson stendur báð-
um fótum í fornöldinni, kveður
nálega óskiljanleg kvæði, svo að-
karlmennska hans fer ofan við
garð og neðan, alls almennings.
En ekki er hann klökkur í kveð-
skapnum;; t. d. í þessari vísu:
Að standa eins og foldgnátt fjall
í frerum alla stund,
hve mörg sem á því skrugga skall —
svo skyldi karlmanns lund.
En hann náði ekki eyra þjóðar
sinnar.
Sigurður Breiðgjörð náði eyra
fólksins í kvæðum og mansöngv-
um rímna. Og hann vakti gleði-
bros víðsvegar. Hann var reyndar
snillingur í þeirri list að kitla
kvenfólkið — í orði, ljóðlist hans.